4- mavzu: Nutq va adabiy me’yor

Jargon va argolar – biror ijtimoiy guruh oʻrtasida qoʻllaniladigan va ularning talablarini ifodalovchi maxsus soʻz va iboralar. Jargonlar fikrni boshqalardan sir tutish uchun qoʻllaniladi. Jargonlar oʻziga xos sun’iy, shartli soʻzlardir. Biror ijtimoiy guruh oʻrtasida qoʻllaniladigan va ularning talablarini ifodalovchi maxsus soʽz va iboralardir. Jargonlar fikrni boshqalardan sir tutish uchun qoʻllaniladi. Jargonlar oʻziga xos sun’iy, shartli soʽzlardir. Savdogar, o‘gʻri, qimorboz, otarchilar, ba’zi dangasa talabalar o‘ylab topgan xufyona soʽzlar jargon deb yuritiladi. Masalan, ment (militsiya), ko‘ki (AQSh pul birligi), sallasini olmoq (kallasini olmoq), mejdunarodniy (talabalar nutqida «3» baho) va boshqalar. Jamiyatda tekinxo‘rlik, boshqalar hisobiga yashash, maishiy buzuqlik yoʻliga oʻtib olgan ma’naviy buzuq guruhlar tomonidan qoʻllaniladigan maxsus soʽzlar esa argo deyiladi. Masalan, loy, yakan (pul), bedana (to‘pponcha), pero (pichoq), dar (goʽzal) va h.q. Bunday gʻayritabiiy soʽzlar nutq sofligi va tozaligini pasaytiradi.

Xullas, tilning sofligi va tozaligi uchun kurash bu nutqiy madaniyat uchun kurash demakdir. Oʻqituvchi oʻz ustida tinimsiz ishlashi bilan birga nutq jarayonida doimo uni nazorat qilib borsa, tilga mas’uliyat bilan yondashsa, nutqning tozaligi va sofligiga erisha oladi.