4-amaliy mashg‘ulot: rajaz va mutaqorib bahrlari

Rajazi musammani maxbuni solim.
7. Bu dardima chora netay chu yor dardimni bilur,
Ishimga ne fikr etay chu yor fikrimni qilur.
Mafo`ilun mufta`ilun mafo`ilun mufta`ilun
Rajazi musammani bir rukn maxbun, bir rukn matviy.
8. Javru jafoni qo’y, dag’i bizga vafo qil, ey nigor,
Lutfu karam qilib bu dardimg’a davo qil, ey nigor.
Mufta`ilun mafo`ilun mufta`ilun mafo`ilon
Rajazi musammani matviyi maxbuni muzoll.
Mutaqoribi musammani sadru ibtido, hashvayn solim, aruz va zarb mahzuf:
O’kush o’gdi birla tuman ming sano,
v - - v - - v - - v -
O’g’an bir bayatqa, angar yo’q fano.
v - - v - - v - - v -
fa`uvlun fa`uvlun fa`uvlun fa`ul

1. 
   Mutaqoribi musammani sadru ibtido, hashvayn solim, aruz va zarb maqsur:
   

Ko’shish tut yigitlik kechar senda terk,
v - - v - - v - - v ~
Qachar bu tiriklik necha tutsa berk.
v - - v - - v - - v ~
fa`uvlun fa`uvlun fa`uvlun fa`uvl
10. Mutaqoribi musammani sadru ibtido, hashvayn, aruz va zarb solim:
Turayi barayi ajunug' kezayi.
v - - v - - v - - v - -
Vafolig' kim erkin ajunda tilayi.
v - - v - - v - - v - -
fa`uvlun fa`uvlun fa`uvlun fa`uvlun
11. Mutaqoribi musammani sadru ibtido, hashvayn, solim aruz va zarb musabbag’:
Bu kun ko’rsa erdi bu o’ngdi to’ru xalq,
v - - v - - v - - v - ~
Ular qo’zmish ersa sevunchlug bo’layi
v - - v - - v - - v - -
Izoh: birinchi misra berilgan vaznda (fa`uvlun fa`uvlun fa`uvlun fa`uvlon) yozilgan.
"Qutadg’u bilig"dan keyinroq yaratilgan Adib Ahmad Yugnakiyning "Hibat ul-haqoyiq" dostonida ikki xil vazn ya`ni yuqoridagi 1- va 2- vazn qo’llangan:
1. Ilahiy o’kush hamd ayurman sango,
v - - v - - v - - v -
Saning rahmatingdin umarman o’ngo
v - - v - - v - - v -
2. Ayo molg'a suq er yaqin bil bu mol,
v - - v - - v - - v ~
Bu kun qadg'u saqinch yarin yuk vubol
v - - v - - v - - v