4 ma‘ruza Mavzu: Qatlam energiyasi turlari. Reja

4.10-rasm. Taranglik rejimi

4.11-rasm. Taranglik rejimida o‘rtacha qatlam bosimining vaqt bo‘yicha o‘zgarishi

4.6. Og’irlik ( gravitatsiya ) kuchlari.
Neft saqlovchi tog’ jinslari yotqiziqlari qandaydir burchak ostida joylashgan. Shuning uchun neft qatlam burchagiga nisbatan pastga qarab oqishga intiladi. Ba‘zan og’irlik kuchi ta‘siridagi energiya qatlamdan quduqqa nisbatan oqimni ta‘minlovchi yagona manba bo’lib xizmat qiladi.
Og’irlik kuchi energiyasi uyumni ishlatishning oxirgi davrida, ayniqsa boshqa energiya turlari so’ngan paytda namoyon bo’la boshlaydi.
Tabiiy sharoitda neft va gazning uyumdagi harakati jarayonida bir necha energiya turlari ta‘sir etishi mumkin.
Shuningdek vaqt o’tishi mobaynida energiya manbai bir turdan ikkinchisiga o’tishi ham mumkin.

4.12 - rasm. Og‘irlik kuchi energiyasi	4.13 - rasm.Qatlamning tarangligi energiyasi

Nazorat savollari
1. Neft konini sanoat miqyosida baholovchi asosiy va umumiy ko’rsatkichlarni sanab bering.
2. Neftning quduqqa qarab oqimi qanday ko’rsatkichga bog’liq?
3. Qatlam energiyasi manbalarini sanab bering.
4. Qatlam suvi tazyiqi energiyasi qanday uyumlarda namoyon bo’ladi?
5. Qatlam yer yuzasi bilan bog’lanmagan holatlarda katta hajmli tizimlarda uyumni ishlatishning dastlabki davrida hal qiluvchi energiya sifatida qaysi energiya turi xizmat qiladi?
6. Og’irlik kuchi energiyasi uyumni ishlatishning qaysi davrida namoyon bo’la boshlaydi?