4-ma’ruza: Yozuv qurollari va ulardan foydalanish. Yozuv sifatini shakllantirish r eja

Navoiy shahridagi
2-son umumta’lim o’rta maktabining
1-“v” sinf o’quvchisi Isroilov Nurshohruhning
husnixat daftari.
1-sinf o’quvchilarining daftarlari ustiga o’qituvchining o’zi yozib berishi kerak. 2-sinfdan boshlab o’quvchilarning o’zlari daftarning muqovasiga o’qituvchi tomonidan ko’rsatilgan namunaga qarab mustaqil yoza olishlari mumkin.
Har bir o’quvchida yozuv uchun ikkita daftar bo’lishi lozim. Biriga sinfda yozadi va o’qituvchiga tekshirish uchun topshiradi, ikkinchisini esa o’qituvchidan qaytarib oladi. Nazorat ishlari uchun esa alohida daftar tuttiriladi.
O’qituvchilarning daftarlari o’qituvchi tomonidan muntazam ravishda tekshirib boriladi. Daftarni toza tutgan va chiroyli yozgan o’quvchilarni rag’batlantirib borish kerak. O’quvchilarni rag’batlantirishda faqat “4” va “5” baholar bilan chegaralanmay, ularning daftarlari ustiga alohida ajralib turishi uchun “yulduzcha”, “bayroqcha”, “besburchak”, “to’rtburchak” va “uchburchak”lar qo’yib berish mumkin. Qaysi o’quvchining daftarida yulduzcha, bayroqcha va beshburchak bo’lsa, o’sha o’quvchi yaxshi yozgan hisoblanadi. Rag’batlantirishning bu turidan 1-2-sinflarda keng foydalanish mumkin.
Ta’kidlaganimizdek, boshlang’ich sinflarda harflarning qiyaligini bir xilda, ya’ni 65ºda saqlash katta ahamiyatga ega. O’quvchilarga harflarning qiyaligini to’g’ri saqlashga o’rgatishdan oldin daftarni parta ustiga qanday qo’yishni tushuntirish lozim. Daftarning parta ustida noto’g’ri turishi gigiyena qoidalarining buzilishiga ham sabab bo’ladi, chunki yozuvning qiyaligi ham daftarning holatiga qarab belgilanadi. Agar daftar ko’rsatilgan qiyalikda tursa, yozuv ham 65º qiyalikda yoziladi. Agar daftarning holati o’zgarsa, yozuvning ham qiyaligi o’zgaradi. Shuning uchun har bir darsda o’qituvchi o’quvchilar daftarini kuzatib borishi kerak. Daftarning pastki chap burchagi ko’krak o’rtasida to’g’ri bo’lishi yoki daftarning qiya chizig’i parta qopqog’ining chetiga tik bo’lishi kerak (3 - rasm)

(3-rasm)
Daftar beti yozuv bilan to’lib borgan sari daftar yuqoriga surib boriladi. Chap qo’l bilan esa daftarning yuqori tomoni bosib turiladi. Yozuv darslarida daftarning parta ustida to’g’ri turishini tashkil etish birinchi galdagi vazifadir. Bu muhim vazifani amalga oshirish o’qituvchidan ko’p mehnat talab etadi. Buning uchun sinf partasining ustiga ikki o’quvchining har biri uchun ingichka qiya nazorat chiziq chiziladi. Bu chiziqning ostki uchi o’quvchilarning chap ko’kraklari o’rtasida to’g’ri bo’lib, parta qopqog’iga nisbatan 65º qiya bo’ladi. Natijada hamma o’quvchilarning oldida (partada) nazorat chiziqlar bo’ladi. O’qituvchi o’quvchilarni daftarning chetini yoki o’rtasini shu nazorat chiziqqa tekis qilib qo’yishlariga erisha olsa bas. Satrlar to’lib borgan sari daftarni shu chiziq bo’ylab yuqoriga ko’tarib borish lozim (4-rasm).

(4-rasm)

Agar daftarning chap beti to’lsa, daftarning buklanadigan yeri nazorat chiziqqa to’g’rilab olinadi va o’ng betiga yozishga o’tiladi (5-rasm).

(5-rasm)
Bu usuldan bir chiziqli daftarga yozishda keng foydalanish mumkin. Bunday nazorat chiziqlar daftarni buklashdan saqlaydi. Chunki ba’zi o’quvchilar o’ziga qulaylik tug’dirish maqsadida daftarni buklab yozadilar. Daftarning hoshiyasiga ham e’tibor berish lozim, chunki daftarning chetida qoldirilgan joy yozuvning tekis chiqishiga, so’zlarni bog’inlarga alratishga, ayrim noto’g’ri yozilgan harf va uning elementlarini to’g’ri yozib ko’rsatishga imkon beradi.
Boshlang’ich sinf o’quvchilari daftarni saqlashda bir oz qiyinchiliklarga uchraydilar. Shuning uchun ularga daftar o’lchamidan katta bo’lgan va qalin materialdan ishlangan maktab sumkasidan foydalanishni tavsiya etish lozim.
O’quvchilarni daftarga yozdirishga boshlashdan oldin ularga sana, sarlavha va yozuvlarni qayerdan boshlab yozishni tushuntirish lozim.
Daftardagi sarlavha va yozuvlarning to’g’ri joylanishi yozuvning sifatini oshiradi. Noto’g’ri qo’yilgan sarlavha xatning sifatiga salbiy ta’sir etadi

________________________IKKI DO’ST______________________

___Bir bor ekan, bir…_______________________________________