4-mavzu. Kalibrlar

Kalibrlarni tamg‘alash. Kalibrlarni tamg‘alashda uning ustiga detalning 
nominal о‘lchami, buyum joizlik maydonining harfli belgisi, buyum chekka 
og‘ishlarining mm hisobidagi sonli qiymatlari (ishchi kalibrlarda), kalibrning turi 
(masalan, PR, NE, K-I) va ishlab chiqaruvchi zavodning tovar belgisi bosiladi 
(4.16-
rasm). 
Ishchi kalibrlar uchun joizlik va chekka og‘ishlari kо‘zda tutilgan. Nazorat 
kalibrlari joriy qilinmagan. Kalibr tomonlarining о‘lchamlari tayyorlash va 
foydalanish jarayonida universal о‘lchash vositalari yordamida tekshiriladi. Standart 
kalibrlar qabul qiluvchi kalibrlar sifatida qо‘llanganda, L tomononing о‘lchami 
buyumning eng katta chekka о‘lchamiga yaqin bо‘lishi kerak, M tomonining 
о‘lchami esa buyumning eng kichik о‘lchamiga yaqin bо‘lishi kerak (50-rasam). 
50-rasm. Joizlik maydonlarini 1 sxema bо‘yicha joylashgan kalibrlar yordamida 
chuqurlik va bо‘rtiq balandliklarini nazorat qilish misollari:
A – kalibrni о‘lchash tekisliklari; B – kalibrlarning yо‘naltiruvchi tekisliklari [3]. 
Takrorlash uchun savollar 
1. Vallarni nazorat qiluvchi kalibrlarning joizlik maydonlari joylashishi 
sxemalarini keltiring. 

---

2. Teshiklarni nazorat qiluvchi kalibrlarning bajariluvchi о‘lchamlari hisobini 
keltiring. 
3. Vallarni nazorat qiluvchi kalibrlarning bajariluvchi о‘lchamlari hisobini 
keltiring.