4-mavzu. Mayya va slavyan xalqlarpi kalendarlari (2 соат) Режа: Mayya kalendari

Mayya kalendari Grigorian kalendaridan ham aniqroq bo’lib, 
ularning “Quyosh toshi” yoxud mashhur kalendari Meksika antrapologiya 
muzeyida saqlanmoqda. Bazaltdan qilingan bu yirik monolitning diametri 
3,6 metr va og’irligi 24,5 tonnani tashkil etib, tosh markazida Quyosh 
xudosi tasvirlangan. 
Ularning Benera sayyorasining harakati borasidagi hisoblari hozirgi 
zamon astranomik ma’lumotlaridan bor-yo’g’i 1 sekundga farq qilgan. 
Mayyalar kalendari o’zining aniqligi bilan hozirgi zamon ilm-fanni lol 
qoldirmoqda. Ular ham piramidalar barpo etishgan. Mayya hindulari qo‘l va 
oyoqlaridagi barmoqlarining soniga qarab yigirmalik hisobini o‘ylab 
topishgan.Diniy marosimlar ham tabiiy va astranomik sikllar bilan bog’liq 
holda o’tkazilgan. Diniy odatlarni bajarishda 260 kundan iborat "qisqa" 
yildan foydalanishgan. Yil 13 oy bo'yicha 20 kun, haftalar esa bir yilda 13 
kundan belgilangan. Aholi hayoti uchun mayyalar 365 kunlik ikki "uzun" 
kalendardan foydalanib, ular "Tup va xaab" deb atalgan. Oxirgisi 18 oydan har 
biri 20 va 5 sutkadan iborat bo'lgan, har to'rt yilda yangi yilning birinchi 
kuni oyning o'sha kuniga to'g'ri kelgan, lekin 13 kunlik haftaning har xil 
kunida to'g'ri keladi.
Ular raqamlarni chapdan o‘ngga qarab emas, balki vuqoridan pastga qarab 
yozishgan. Eng pastki raqam birlikni, pastdan ikkinchi raqam yigirmalikni, uchinchi 
raqam to‘rt yuzlikni bildirgan va h.k. Har bir raqam bir pog’ona vuqoriga ko‘tarilishi 

---

bilan o‘zining pastdagi qo‘shnisidan yigirma baravar ortiq sonni anglatavergan. 
Mayyalarning oylari ham yigirma kundan iborat bo‘lgan va quyidagicha nomlangan:
1.Imish. 2.Ik. 3.Akbal’. 5.Chikchan. 7. Manik. 
8.Lamat. 9.Muluk. 
10.Ok. 11.Chuen. 12.Eb. 13. Ben. 14.Ish. 15.Men. 16.Kib. 17.Kaban.
18.Esanab. 19.Kavak. 20.Axau.
2
Hozirgi kundaYukatan yarim orolida, shuningdek, Beliz, Gvatemala va 
Gondurasda 6,1 million mayya aholisi yashab kelmoqda. Ular hozirgacha 
o’z urf-odat va an’analarini saqlab qolgan.