4-mavzu. Stol tennisi o‘yinining kelib chiqishI, qoidalari va rivojlanish tarixi

4-MAVZU. STOL TENNISI O‘YININING KELIB ChIQIShI, QOIDALARI VA RIVOJLANISh TARIXI

Stol tennisi o‘yinining kelib chiqishi va rivojlanish tarixi Stol tennisi tarixi haqida juda qarama-qarshi fikrlar mavjud. Ba’zi mutaxassislar stol tennisi Osiyo, ya’ni Yaponiya va Xitoyda paydo bo‘lgan, deb hisoblashadi. Sport tarixchilari, shu jumladan yapon va xitoy sporti tarixchilarining fikricha, bu yanglish fikr. Hozirgi kunda hech bir mutaxassis birinchi bo‘lib kim, qachon va qaerda stol tennisini o‘ynay boshlaganini aytolmaydi. Ko‘pchilik mutaxassislar stol tennisi Angliyada, Qirol tennisining bir turi sifatida paydo bo‘lgan, deb hisoblaydi. 1901 yilda stol tennisiga “ping-pong” nomining berilishi koptokning raketkaga urilgandagi tovushi “ping” va stolga urilib, sakrab ketgandagi tovushi “pong”dan olingan.

Stol tennisi qoidalari. O‘yin mazmuni stolga ko‘ndalang tortilgan to‘r ustidan koptokni raketka bilan ikki tomondan irg‘itishdan iboratdir. O‘yinda ikki yoki to‘rt kishi ishtirok etishi mumkin. Bir tennis stoli uchun zarur bo‘ladigan xona maydoni – 7,7 x 4,5m. O‘yin uchun stol, to‘r, raketka va koptok zarur bo‘ladi. O‘yin qur’a orqali birinchi bo‘lib boshlash huquqiga ega bo‘lgan o‘yinchining koptok uzatishidan boshlanadi. Raketka bilan uzatilgandan so‘ng, koptok boshlovchi tomonida stolga urilib, to‘rga tegmasdan sakrab o‘tishi va ikkinchi tomonda stolga urilishi lozim. Koptok uzatish vaqtida o‘yinchi uning raketkasi va koptok stolning orqa chizig‘i tashqarisida turishi kerak. Agar koptok stol ustida urib qaytarilsa, o‘yin qoidasi buzilgan hisoblanadi (2002 yil 1 sentyabrdan koptok uzatish reglamenti yangi qoidalarga binoan belgilangan). Agar koptok boshlovchi tomonida stolga urilib, to‘rga tegib sakrab o‘tsa va ikkinchi tomonda stolga urilsa, koptok uzatish yangitdan bajariladi va ochko hisoblanmaydi. Qaytadan uzatishlar soni cheklanmagan. Koptok ikkinchi tomonda stolga urilgandan so‘ng, ikkinchi o‘yinchi uni raketka bilan urib orqaga qaytaradi. O‘yin shu tarzda o‘yinchilardan biri xatoga yo‘l qo‘ymaguncha davom etadi. Har bir xato raqibga bir ochko beradi. O‘yinchi quyidagi hollarda ochkoga ega bo‘ladi: - agar raqibi koptokni noto‘g‘ri uzatsa; - agar raqibi koptokni stolga tegmasidan qaytarsa; - agar raqibi koptokni stoldan tashqariga urib yuborsa; - agar raqibi to‘g‘ri uzatilgan koptokni qabul qila olmasa; - agar raqibi koptokka raketka bilan bir martadan ortiq ursa yoki koptokni raketka bilan tutib olsa va qaytarib uzatsa; - agar raqibi koptokka tana a’zosi bilan tegib ketsa yoki to‘r, stol tirgagiga tegsa. Har ikki ochkodan so‘ng (2001 yil 1 sentyabrdan - har besh ochkodan so‘ng) koptok uzatish qabul qiluvchiga o‘tadi. O‘yinchilardan biri 11 ochko (2001 yil 1 sentyabrgacha – 21 ochko) to‘plagandan so‘ng kamida 2 ochko tafovut bilan partiya yutilgan hisoblanadi. 10:10 hisobda (2001 yil 1 sentyabrgacha - 20:20 hisobda) koptok uzatishlar har ochkodan keyin almashiladi. Har partiyadan keyin o‘yinchilar tomonlarni va koptok uzatish navbatini almashtirishadi. O‘yin 5 yoki 7 partiyadan iborat bo‘ladi (2001 yil 1 sentyabrgacha – partiyalar soni 3 yoki 5 ta bo‘lgan). Stol tennisi uchun, odatda, stol o‘lchami 152,5x274,3 sm; balandligi 76 sm; turi 183x 15,25 sm bo‘ladi. Yog‘och raketkaning yuziga rezina plastina qoplanadi. Koptok oq plastikadan yasaladi, diametri 37,2—38,2 mm, og‘irligi 2,4 - 2,53 g. O‘yin maydonchasining o‘lchami 6-7x12-14 m. Rasmiy musobaqalar sport zallarida o‘tkaziladi: erkaklar va ayollar - jamoa bo‘lib, yakka holda va juftlikda hamda aralash juftlikda musobaqalashadilar. O‘yin 3 yoki 5 partiyadan o‘ynaladi. O‘yinchilardan biri 21 ochko to‘plasa, u g‘olib hisoblanadi. Agar hisob 20:20 bo‘lib qolsa, unda o‘yinchilardan biri 2 ochko ortiq to‘plaguncha o‘yin davom ettiriladi. 4.3. O'yin texnikasining tasnifi va umumiy klassifikatsiyasi Stol tennisidagi barcha maxsus harakatlar va maxsus holatlarini to'rtta asosiy guruhga bo'lish lozim. 1. Ushlashlar - raketkani ushlab turish usullari. 2. Turish holati - boshlang'ich holatlar. 3. Harakatlanishlar. 4. Texnik usullar. Turish holatlari, tennischi zarba berishdan oldin, tananing o'ng tomoniga zarba berish uchun -ular o'ng qo`llarga bo'linadi, chap qo'l - tananing chap tomoniga zarba berish uchun va neytral - tennischi stolga qarama-qarshi turganida va to'pni qabul qilishni kutadi yoki o`zining oldidan zarba beradi Ushlashlar raketkani ushlab turish usuli bilan ajralib turad: gorizontal - raketka stol yuzasiga nisbatan gorizontal bo'lganda va vertikal - raketka stol yuzasiga nisbatan vertikal bo'lganda Harakatlanishlar orasida ajralib turadigan harakatlar - oyoqlar harakatining harakteriga ko'ra - siltanishlar, sakrashlar, tashlanishlar va qadamlar. Tehnik usul - bu tuzilish jihatidan o'xshash va bir xil turdagi haraakatlarni hal qilishga qaratilgan oqilona harakatlar yordamida to'pni boshqarish usuli. Shu bilan birga, texnikani turli usullar bilan bajarish mumkin, ular bir-biridan tennischining individual xususiyatlarini tavsiflovchi va texnikaning tafsilotlari bilan farqlanadi. Texnik usullar sportchining tanasining o'ng va chap tomonida bajarilishi mumkin, shuningdek, tana oldidan – o`zingizning oldingizdan - to'g'ridan-to'g'ri zarba bilan bajarilishi mumkin. Raketka va to'p o'rtasidagi har qanday aloqa zarba deb hisoblanadi, ammo zarbaning ikki turi mavjud: 1) stolning o'zi tomoniga tushayotgan to'pga zarba – kogtokni uzatish - dastlabki zarba va 2) uchib ketayotgan to'pga qarshi zarba raqib tomoniga - javob zarbasi. Koptokni deyarli aylanmaydigan qilib beriladigan zarba tekis zarba deb ataladi. Ammo, qoida tariqasida, stol tennisi texnikasi to'pga turli xil aylanishlarni berishga asoslangan: yuqori, pastki, yon, aralash. Koptokni yonga aylanishni faqat koptokni uzatishda qayd etishingiz mumkin. Ko'pincha, aralash aylanishlarga olib keladigan usullar amalga oshiriladi, koptokga yuqori yoki pastki aylanishdan tashqari, vertikal o'q atrofida chap yoki o'ngga bir oz aylanish ham beriladi. Uzatish – texnik usul, bundan ochkolar hisoblash boshlanadi. Bu hujum uchun sharoit yaratish yoki uni qabul qiluvchi tomonidan ushlab turishga qaratilgan bo'lishi mumkin. Bu yagona javob harakati bo`lmagan usul. Bu ikki tomonlama zarba. To'p uzatayotgan tomondan sakrab o'tishi va to'r orqali qabul qiluvchi tomoniga o'tishi kerak. Ushbu start to'pni ochiq qo'ldan (vertikal) kamida 16 sm balandlikka tashlash bilan boshlanadi. Uzatishlarda barcha turdagi aylanishlar qo'llaniladi Koptokni aylantirmaydigan texnik usullar. Turtish - tekis zarba berish turi, asosan yangi boshlanuvchilar tomonidan to'pni aylantirmasdan amalga oshiriladi; to'pning markaziga zarba berish. Orqaga qaytarish - ochiq raketka bilan turtish. Qoziq - to'pni tezda raqib tomoniga qaytarish maqsadida yarim parvozdan to'pga amalga oshiriladigan qisqa harakatdagi zarb/ Podstavka - Yopiq raketka bilan stoldan minimal harakat bilan qaytgan to'pni qaytarish usuli. Qo'llarni oldinga, raqib tomonidan berilgan to'pning energiyasidan foydalanish. Faol va passiv yordamni farqlaydi. Koptokni aylantiradigan texnik usullar. Yuqori aylanish texnikasi qo'lning pastdan yuqoriga-oldinga harakati bilan amalga oshiriladi va aylanish harakatining kuchida farqlanadi. Top-spin - to'pni yuqoridan kuchli aylantirish texnikasi. Kontrton-spin - kuchli yuqori aylanish bilan raqib tomonidan qaytarilgan to'pda bajariladigan yuqori aylanish (tepadan aylanish - burama). Tops-zarba - tez yakuniy top-spin, bu texnikada to'p kuchli yuqori aylanish, yuqori oldinga tezlik va top-spinga qaraganda to'g'riroq yo'l bo'ylab uchadi. Ён томонлама топ-спин – топ-спин қўшимча ёндан коптокни айлантириш. Алдамчи топ-спин- - aldamchi texnik usul, bu erda yuqori aylanish bilan harakatning top-spin o'xshashligiga qaramasdan, to'pga kuchli aylanish berilmaydi. Nakat (aylanma zarba) – bu to'pga deyarli bir xil aylanish va o`rtacha tezligi berilgan texnik usul Tugallanish zarbasi (qattiq nakat) - to'pga aylanish tezligidan ko'ra koptok o`ziga ko'proq berilgan zarba - texnik usuli, to'g'ridan-to'g'ri ochko olish maqsadida amalga oshiriladi. Kontrnakat (kontr-nakat) - tepada aylanish bilan to'pda bajariladigan zarba (nakat nakat, deyarli tekis zarba). Svecha - to'pga aylanish va to'pning juda balandlik traektoriyasi bilan berilgan texnik usul. Svecha aylanma va kesilgan bo`lishi mumkin. Svechaga qaytarilgan zarba - yuqori tezlikda stoldan baland qaytgan koptokni zarba berib tezlikda qaytarish texnik usuli. Skidka - engil nakat, zarba yoki yuqori aylanish: qisqa uzatishga hujum qilish, qisqa uzatishni urish yoki uzatish, hujumning boshlanishi sifatida ishlatiladi. To'pning pastgi qismini aylanishining texnik usullari. Pastki aylanish texnikasi qo'lni yuqoridan pastga - yoy bo'ylab oldinga va bir oz yon tomonga siljitishi orqali amalga oshiriladi. Kesish - to'pni pastgi qismi aylantirish usuli - kuchli, o'rtacha (standart), kuchsiz (aldamchi), to'pning aylanishi bo'lmaganda; stoldan o'rtacha masofada amalga oshiriladi. Zapil – kuchli kesish. Kesish - to'pni pastki aylanishi bilan stol ustidaa kesish (pastki qismdan kesish). Qisqartirish - qo'lning oldinga siljishini to'xtatish usuli bo'lib, uning maqsadi to'pning oldinga tezligini kamaytirishdir, shunda u o'z tomonidagi to'rga iloji boricha yaqinroq tegadi, shunda koptok stolga urilib qaytishi birinchisidan keyin (ikkinchi yoki hatto) uchinchi) stoldan uchib ketmaydi. 4.2. Raketani ushlab turish usullari Raketani to'g'ri ushlash (ushlash usuli) asosan stol tennisida zarbalarning to'g'ri bajarilishini belgilaydi va ushlab turish turini tanlash ko'p jihatdan o'yin uslubi va texnikasini tanlashni belgilaydi. Raketkani ushlash zarba berishda butun qo'lning erkinligini va tabiiy harakatini ta'minlashi kerak. Zamonaviy stol tennisida ushlab turishlarning ikkita turi ajralib turadi - gorizontal (evropa) va vertikal (Osiyo) ushlashlari.– kesish zarbasini urgandagi xolat Neytral xolat - bu oyoqlar bir-biridan keng, oyoqlari bir qatorda va ikkala oyog'i ham sportchini qo'llab-quvvatlaydigan xolatni anglatadi. Zarbalar (aylanish, kesish, surish va boshqalar) o'yinchi qo'l bilan (o'ngda) o'ngdan chapga, o'ngdan to'g'riga, o'ngdan tanani o'ngga, o'ng yelka va bilakni burmasdan qo'llaniladi. Rasm. 4.7. Neytral turishga misollar: (Б) - nakatni urganda turish; (B) - zarbani kesishdagi xolat Raqibning uzatishini qabul qilish uchun turish xolati. Bunday turish xolati barqaror boshlang'ich xolatiga ega bo'lishi kerak va quyidagilarni nazarda tutadi: - oyoqlar - elkalarining kengligi yoki biroz kengroq (katta barqarorlik uchun); - ikkala oyoq panjalari bilan tovonlarga qaraganda kengroq buriladi (oyoq panjalari, tovonlar o'rtasida 30 gradusgacha burilish burchagi hosil qiladi); - tizzalar - bir oz egilgan, biroz qisqartirilgan va harakatga tayyor (boshlash uchun); - elka, tizza va oyoq panjalarining chiziqlari bir-biriga parallel; - tana oldinga egilgan (boshlanish uchun); - tananing qo'llab-quvvatlovchi qismi - oyoqlarning old qismlari (tovonlar polga bir oz tegib turadi); - tananing og'irlik markazi oyoqlar orasidagi chiziqda joylashgan; - raketka bilan tirsaklar egilib, 90 graduslik burchak hosil qiladi, tanaga biriktirilgan holda qoladi, u bilan u ham taxminan 90 graduslik burchak hosil qiladi; - barcha mushaklar bo'shashgan holatda. Ushbu ro'yxat to'liq emas, lekin u sizning turish holatingizni topish uchun asos bo'ladi. Shubhasiz, har bir sportchi o'zining jismoniy, psixologik ma'lumotlari va texnik va taktik mahoratiga asoslanib, faqat individual turish holatiga ega. Sportchi o'zining individual turush holatini o'zni his qilish holatini tahlil qilib va har qanday yo'nalishdagi holatidan bir zumda harakatga tayyorligi orqali topishi mumkin. Raqibning uzatgan koptogini qabul qilish uchun barqaror boshlang'ich holatini ta'minlaydigan tayanch turish holatining ma'lum holatlaridan foydalanishga amaliy urinishlar pirovard natijada sportchining individual turish holatini tanlash bilan bog'liq muammoni hal qiladi. Tennischining o'yin davomida harakatlanishlari oqilona bo'lishi zarur va imkon qadar tezroq - zarbalar orasida bajarilishi lozim texnik usulni bajarish vaqtida emas. O'yin davomida tennischi turli yo'llar bilan va turli yo'nalishlarda harakat qilishga majbur bo'ladi: oldinga, orqaga, chapga, o'ngga, diagonal. Tennischining harakatlanishlari qadam tashlash harakatlariga asoslanadi, lekin tabiiy yurish qadamlaridan farq qiladi. Buning sababi shundaki, o'yinchi turli uzunlikdagi masofalarda va turli yo'nalishlarda harakat qiladi va doimo o'yin vaziyatlarida va turli xil texnikalarni bajarishga yuqori tayyorgarlik holatida bo'lishi kerak. Qadam. Bir qadamli harakatlar. Qadam. Bu harakat qilishni o'rganish amaliyotida boshlanadigan eng oddiy harakatdir. Qadam - bu sportchining tayanch oyog'iga nisbatan bir oyog'i bilan yon tomonga: yon tomonga, orqaga yoki oldinga siljishi. Qadam qo'yilgandan so'ng, sportchi koptokka zarba uchun ikkinchi oyog'i va tanasi, tanasini va qo'llarining holatini o'zgartirib, barqaror xolatini egallaydi. Ushbu harakat usuli sizga javob berishning yuqori tezligini ta'minlab, stolga eng yaqin o'yin maydonini boshqarishga imkon beradi. Qadam."Ikki qadam oldinga o'tish" Qadam. Ikki qadam oldinga o'tish - Bunday o'yin vaziyatlarda samaralidir, o'yinchi koptokni qabul qilish joyidan sezilarli masofada bo'lganda, raqib tomonidan tennis stolining o'yinchi tomonidan boshqarilmaydigan yon yoki burchak zonasiga qaytarilgan. Koptok uchishining bunday traektoriyalari raqibning taktik harakati yoki o'yinchining tennis stolidagi noto'g'ri pozitsiyasi natijasidir. Ikki qadam oldinga o`tish - Bu to'rtta harakatdan iborat harakat: - suyab turmaydigan oyoqni oldinga tayanch oyoq chizig'ini kesib o'tgan to'p tomon oldinga siljitish (ko'ndalang oyoqlar); - og'irlik markazini harakat amalga oshirgan oyoqqa o'tkazish; - ikkinchi oyoqni yangi tayanch oyog'iga qarab to'pni raketka tomon uchib o'tishga imkon beradigan holatga o'tkazish; - barqaror xolatni qabul qilish va tegishli zarba berish uchun turish xolatini egallash. Rasm. 4.16. Oldinga o'tishning ikki bosqichli qadamning bajarilishi Harakat paytida tayanch oyoq tovonning burilishiga moslashtirilgan va asosiy holatdan biroz orqaga chekinishni amalga oshiradi. Ushbu harakatlanish usuli tennis stolining yon chetining burchagidan 2,5 m gacha radiusda tennis stolining butun yuzasining o'yin maydonini A (yoki B) yuqori tezlikda javob harakatlarini saqlab turishga imkon beradi. Qadam."Ikki qadam orqaga o'tish" Ikki qadam orqaga o'tish bu ikki bosqichli oldinga qadamdan birinchi harakat oldinga emasligi bilan farq qiladi, orqada, tayanch oyoqga (Л va П. Boshlang'ich turish holati - Chap tomonlama, dastlabki holatga o'xshaydi. O'ng qo'l, harakat chapning orqasida o'ng oyoq bilan bajarilganda). Rasm. 4.17. Ikki bosqichli orqaga qadamni bajarish Sakrash - bu tez va bir vaqtning o'zida (yoki deyarli bir vaqtning o'zida) oyoqlarni poldan surish va koptokni qabul qilish va urgan joy yo'nalishi bo'yicha harakat qilish. U asosan yon tomonlarga (chapga va o'ngga) sezilarli masofani bosib o'tish zarur bo'lganda qo'llaniladi. Rasm. 4.18. Sakrab harakatlanishlarini bajarish O`zini tashlash - o'yinchining bir yoki ikki oyoq bilan bir vaqtning o'zida oldinga yoki yon tomonga tez harakatlanishi. U asosan stoldan uzoqda qarshi hujumda yoki tashqi maydonda vaqtincha himoyada o'ynashda qo'llaniladi. Rasm. 4.19 O`zini tashlash harakatini bajarish. Xulosa: 1. Stol tennisida o'ynda turish holatlari aniq standart xolatlarga ega bo'lib, har bir o'yinchi o'zining jismoniy ma'lumotlari va psixologik xususiyatlariga, shuningdek stol tennisini o'ynashdagi amaliy tajribasiga asoslangan o'ziga xos individual xususiyatlarga ega. 2. Sportchining o`yinagi turish holatlari uchun asosiy narsa uning tabiiyligidir, bu sizga muvozanatni yo'qotmasdan o'yin harakatini oson, muvofiqlashtirilgan, tez va kuchli bajarish imkonini beradi. 3. Sportchining sanab o'tilgan har bir harakati to'pni aniq qabul qilish usuli/ urish bilan bog'liq emas. Bularning barchasi o'yin holatiga va o'yinchi o'yinning u yoki bu nuqtasida bo'lgan xolatiga bog'liq. Bu shuni anglatadiki, turli o'yin vaziyatlarida sportchining bir xil harakatlari samarali bo`lishi mumkin. 4.5 Taktika. Yakkalik o'yin taktikasi. Taktika - bu o'yinning vositalari, o'yinni olib borish va shakli, O'yinni olib borish vositasi - bu siz o'zlashtirgan va o'yin taktikasini yaratish uchun foydalanadigan usullardir. O'yinni olib borish shakli - bu qo'llaniladigan texnikaning taktik yo'nalishib bo`lib, konkret o'yin vaziyatida ko'rib chiqiladi. Barcha texnik usullar taktik jihatdan hujumga bo'lingan, qarshi hujum, tayyorgarlik va ximoya. Harakatlar hujum deb ataladi, maqsadi faol ravishda ochko olishdir. Tennischi raqib hujumiga faolroq harakatlar bilan javob qaytarsa, bunday harakatlar qarshi hujum hisoblanadi, tashabbusni qo'lga olishga yoki ochko yutib olishga harakat qiladi. Tayyorgarlik harakatlari, qoida tariqasida, to'pni o'yinda ushlab turish, qulay vaziyat yaratish maqsadida qulay vaziyat yaratish yoki raqibni bunday to'pni qaytarishga majburlash uchun bo'lgan texnikalarni o'z ichiga oladi. Himoya harakatlarining maqsadi - qiyin o'yin holatidan, faol o'ynash, har qanday tarzda to'pni raqibning stolining yarmiga qaytarish, xato qilmaslik va shu bilan birga unga imkoniyat bermaslikdir. Xuddi shu texnika, masalan top-spin, bitta o'yin holatida tayyorgarlik bo'lishi mumkin (masalan, yuqori aylanishdan keyin o'yinchi qulay to'pni qabul qilib, yakuniy zarbani amalga oshirganda), keyingisida - hujum qilish (o'yinchi ushbu texnikani ketma-ket bajarib, ochko yutmoqchi bo'lganida), uchinchisida - qarshi hujum (o'yinda tashabbusni qo'lga olishga urinib ko'rgan o'yinchi raqibning faol, hujum harakatlariga javob beradi.), to'rtinchisida - ximoya (o'yinchi to'pni faol maqsadli qabul qilishga tayyorgarlik ko'rishga ulgurmaganda va unchalik qulay bo'lmagan holatdan olish uchun to'pning yuqori traektoriyasi bilan yuqori aylanishni amalga oshirganda). vaqt va keyingi o`yinga tayyorgarlik ko'ring). Shuning uchun har xil zarbalarning taktik yo'nalishi aniq o'yin sharoitida hisobga olinishi kerak. O'yinchilarni kuzatar ekanmiz, biz nafaqat texnikada, balki o'yin uslubida ham farqlarni sezishimiz mumkin. Ammo individual farqlar qanday bo'lishidan qat'iy nazar, individual o'yinchilarning taktikasida umumiy narsa bor - o'yin shunday o'tkaziladi. Stol tennisida g'alabaga erishish uchun o'yinchilarning qanday o'yin shakllari va vositalaridan foydalanishiga qarab, ular odatda hujumkor o'yin uslubiga rioya qiluvchi o'yinchilar, himoyaviy uslub vakillari va universal o'yinchilarga bo'linadi. Hujumkor uslubidagi o'yinchilar - tez sur'atda to'p o'ynaydigan, hujum va qarshi zarbalardan foydalanadigan, butun o'yin davomida tashabbusga ega bo'lishga intiladigan va zarracha fursatda hujum va qarshi hujumga o'tadigan tennischilardir. Himoya uslubi vakillari unchalik tavakkal qilmaydilar, asosan raqibning xatolarini kutadilar, aniq va barqaror harakatlarga rioya qiladilar va uzoq vaqt bir ochko uchun o'ynaydilar. Universal o'yinchilar - bu himoya harakatlarini hujum va qarshi hujum bilan birlashtirganlar. Faol himoyada o'yinchi raqibning xatolarini kutmaydi, balki uning faol harakatlarining oldini oladigan tarzda zarbalarni almashtiradi. O'yin uslubi ko'p jihatdan o'yinchining xarakteriga, temperamentiga bog'liq. Stol tennisini o'ynashning har qanday uslubi o'ziga xos tarzda yaxshi va foydalidir, shuning uchun o'zingiznikini uslubni tanlab, o'zingiz yoqtiradigan tarzda o'ynashga harakat qiling, shunda rejalashtirilgan harakatlar natija bermasligidan ortiqcha keskinlik va norozilik paydo bo'lmaydi. . Taktik tayyorgarlik deganda raqobat jarayonida yuzaga keladigan muammolarni hal qilishning oqilona usullarini takomillashtirish va bu muammolarni hal qilish samaradorligini belgilaydigan qobiliyatlarni rivojlantirish tushuniladi. Oxir oqibat, uzatmani bajarganidan so`ng va qabul qilishdan so'ng, o'yinchilarning xatti-harakatlarini oldindan aytib bo'lmaydigan bo'lib qoladi va sonsanoqsiz o'yin vaziyatlari paydo bo'ladi va zarbalar orasidagi eng qisqa daqiqada eng samarali taktik variantni topish juda qiyin. Biroq, ba'zi odatiy o'yin vaziyatlari uchun o'yinchi bir nechta taktik kombinatsiyalarni birlashtira oladigan o'yin uslubingizga mos keladigan eng samarali, oqilona va taktik variantni tanlashingiz mumkin. Zamonaviy o'yinda bir ochkoni o`ynash taktikasining tarkibiy qismlari - javob tezligi yoki ko'tarilgan to'pga zarba berish orqali raqibga qo'yiladigan o'yin tezligi, texnik va taktikaning yuqori aniqligi va barqarorligi, faollik. hujum va qarshi hujum harakatlari, to‘pni turli aylantirish texnikasi, o‘yinda murakkab va kutilmagan vaziyatlarni yaratadi Stol tennisida bir ochkoni o'ynashning turli xil taktik variantlari qabul qilingan: o'yin ritmini o'zgartirish, bir ochkoni o'ynashning vaqtini cho`zish, tashabbusni qo'lga olish, o'yin harakatlarini chalkash, mantiqsiz o'yin (aldash), kutilmagan tezkor harakatlar bilan sustlatish, murosasiz o'yin, to'pning uchish yo'nalishini doimiy ravishda o'zgartirish, "qisish", dasturlash harakatlar. “O‘yin ritmini o‘zgartirish” ning taktik varianti raqibni o‘zi uchun qulay bo‘lgan o‘yin ritmidan chiqarib yuborish va to‘plarning qaytish tezligini doimiy ravishda o‘zgartirib, yangisiga moslashishga yo‘l qo‘ymaslik uchun qo‘llaniladi. Ushbu taktikaga murojaat qilsak, o'yinchi tez yoki sekin to'p yuborishi mumkin. Ritmik o'yin raqibni nafaqat xatolarga, balki uning o'yin texnikasining ritmik tuzilishining buzilishiga ham olib kelishi mumkin. Yangi boshlovchilar bilan o'yinda ushbu taktik o'zgarishdan foydalanish eng samarali hisoblanadi, chunki ularning harakatlari hali etarlicha muvofiqlashtirilmagan va harakat ritmini o'zgartirishi koptok hissini sezilarli darajada kamaytiradi. "Bir ochkoning uzoq davom etishi" ning taktik varianti ko'pincha tajribali o'yinchilar tomonidan qo'llaniladi, ular faol o'ynashga moyil bo'lgan va ko'pincha faol o`ynashga intilada va xatolarga yo'l qo'yadilar. Bu variantdan foydalanib, o'yinchi imkon qadar to'pni o'yinda ushlab turishga harakat qilishi va raqibning xatosini yoki u charchagan va e'tiborini susaytirgan paytni kutishi, keyin iloji bo'lsa hujumga o'tishi va qarshi hujumga o'tishi kerak. O'yinchi jismoniy va ruhiy jihatdan zaif tayyorgarlik ko'rgan raqiblarga qarshi o'ynashga kelishi mumkin. "Tashabbusni qo'lga olish" (yoki qarshi hujum) taktik varianti faol o'yinni va har qanday texnik vositalar yordamida ochko o'ynashda tashabbusni o'z qo'liga olish istagini taklif qiladi. Raqibning hujumlariga tayyor turish va uning hujum harakatlariga kutilmaganda qarshi hujumlar bilan javob berish kerak, shunda u javob zarbasiga tayyorlanishga ulgurmaydi. Kuchli va tajribali raqib bilan o'yinda ushbu taktik variantga murojaat qilish tavsiya etiladi. Bir ochkoni yutish uchun "chalkash o'yin harakatlari" taktik varianti qo'llaniladi - ular to'pni turli xil aylanishlar bilan bajaradilar, bu esa raqibni har bir zarbadan oldin qanday o'ynashni hal qilishga majbur qiladi. Bu erda siz turli xil usullardan foydalanishingiz mumkin: to'plarni uzoq yoki qisqa, koptokni turli aylanishlar bilan yuborish - yuqori, pastki, pastki yon va hokazo. Ushbu taktik variantni to'pni aylantirishni yaxshi bilmaydigan yoki to'pni aylantira olmaydigan o'yinchilarga qarshi qo'llash tavsiya etiladi. Taktik varianti “mantiqsiz o‘yin” (aldashlar) har qanday o‘yin uslubidagi o‘yinchilar bilan uchrashuvlarda, raqibni yo‘ldan ozdirish va xatoga yo‘l qo‘yish uchun aldamchi harakatlarga murojaat qilishda muvaffaqiyatli qo‘llanilishi mumkin. Aytaylik, o‘yinchi barcha tayyorgarlik harakatlari bilan diagonal bo‘ylab aylanishini ko‘rsatsa-da, raketka bilan to‘p o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirning so‘nggi daqiqasida uni to‘g‘ri chiziqqa yo‘naltiradi yoki xuddi qattiq zarba berayotgandek qolni tebratadi. Raqib, albatta, stoldan uzoqlashadi va o'yinchi raketkani to'pga olib kelib, uni to'r ustida biroz to'xtatadi. Biroq, bu taktik usuldan foydalanish mukammal texnik mahorat va to'pni yaxshi "his" qilishni talab qiladi. “Diqqatni bo‘shatish, keyin kutilmagan tezkor harakatlar” taktik varianti turli o‘yin uslubidagi o‘yinchilar bilan uchrashuvlarda ham qo‘llaniladi, biroq u himoyaviy yoki universal o‘yin uslubiga amal qilganlar bilan o‘yinda eng samarali hisoblanadi. Bunday o'yinni o'ynashda ular odatda qanday harakat qilishadi? O'yinchi monoton va uzoq vaqt davomida o'zi uchun qulay bo'lgan har qanday texnikadan foydalangan holda to'pni raqib tomoniga tashlaydi, hushyorligini bo'shatishga harakat qiladi, so'ngra kutilmagan zarba yoki yuqori aylanish bilan to'pni noqulay tomonga yuboradi. "Murosasiz o'yin" taktik varianti kuchli raqibga qarshi o'yinda yaxshi. Bu yerda o‘yinchi, ta’bir joiz bo‘lsa, ochiq o‘ynaydi, o‘zining kuchli texnikasini zaif tomonlariga qarshi qo‘llashga harakat qiladi. Bunday o'yinda u birinchi bo'lib tez va kuchli zarba berishga harakat qiladi, lekin bu holatda uning aniqligi va barqarorligi zarar ko'rmasligi kerakligini unutmasligi kerak. Bunday taktik variantning ahamiyati shundaki, u darhol ochko yutib olish yoki g'alaba qozonish uchun zarur shartsharoitlarni yaratish va raqibni xato qilishga majbur qiladi. "To'pning uchish yo'nalishini doimiy ravishda o'zgartirish" taktik varianti raqibni qiyin vaziyatga qo'yish imkonini beradi. To'pni doimiy ravishda stolning turli burchaklariga yoki diametral qarama-qarshi qismlariga qaratib, o'yinchi uni har doim harakatda zarbalarga javob berishga majbur qilishi va shu bilan xato qilishi mumkin. Bundan tashqari, siz raqibni oldinga va orqaga, o'ngga va chapga yoki ikkalasini bir vaqtning o'zida harakat qilishga majburlash orqali uni qiyin vaziyatga qo'yishingiz mumkin. Raqib bunday o'yinga uzoq vaqt tura olmaydi va raqib uchun "qulay" o'ynaydi, yoki zarba berishga kechikadi, to'plarga qo'l uzatadi va xato qiladi. “Qisich” taktik variant raqibning texnikasi yaqqol oqsoq bo'lgan hollarda qo'llaniladi. Misol uchun, uning shap tomon zarbasi zaif. Bunday holda, barcha zarbalarni zaif tomonga yo'naltiring - bu unga o'zi yaxshi bo'lgan texnikadan foydalanish imkoniyatini bermaydi. Ushbu taktik variantdan foydalanib, siz to'plarni stolning bir qismiga yo'naltirish orqali raqibning harakatlarini cheklashingiz mumkin - masalan, stol kengligi bo'ylab faqat o'ng yoki chap burchakka, faqat uzoq yoki faqat qisqa o'ynash yoki to'plarni yuborish faqat qiya yoki shunday qilib, to'p raqibning qorniga nisbatan sakrab o'tadi. Stol tennisi ustalari o'yinning "harakatni dasturlash" kabi taktik uslubidan foydalanadilar. Bu odatda bir ochkoni o'ynaganda, ular o'yinni ma'lum bir o'yinchiga xos bo'lgan vaziyatlarga tushirishga intilishganda qo'llaniladi, bunda siz oldindan o'ynagan kombinatsiyalardan foydalanishingiz mumkin. Ushbu taktikaga murojaat qilganda, o'yinchi o'z harakatlarini dasturlashi kerak, shuningdek, raqibning harakatlarini oldindan aytib berishga harakat qiladi. Takrorlangan taktik kombinatsiyalardan foydalanish eng samarali va ajoyib taktikalardan biridir. O'yinchi kim bilan o'ynashiga qarab, o'yin taktikasini qurish va tegishli taktik kombinatsiyalarni tanlash kerak. Hujumkor uslubda o`ynaydigan o'yinchiga qarshi himoyaviy o`yin taktikasi. Himoyaviy uslubdagi o'yinchining taktikasi asosan raqibning harakatlariga va u qo'llagan taktik variantlariga bog'liq. Hujumchining xatosi natijasida ham, hujumkor uslubdagi o'yinchining xatosi natijasida yoki hujumchi himoyachi o'yinchiga faol g'alaba qozonish imkoniyatini berganida. Игрок защитного стиля, в отличие от игрока нападающего плана, который атакует серийно, свой коронный, сильный атакующий элемент выполняет, как правило, один раз, что усложняет его прием соперником. Himoyaviy uslubdagi o'yinchi, ketma-ket hujum qiladigan hujum rejasidagi o'yinchidan farqli o'laroq, odatda o'z shox usulini, kuchli hujum elementini bir marta bajaradi, bu esa raqibiga koptokni qabul qilishini qiyinlashtiradi. Himoya uslubidagi o'yinchilarga asosan "bir ochko uchun uzoq vaqt o'yin" va o'yin ritmini o'zgartirish, chalkash o'yin harakatlari, mantiqsiz o'yinlar va raqibning ketma-ket hujum qilishiga yo'l qo'ymaslik hamda hujumni yakunlash kabi taktik variantlardan foydalanish tavsiya etiladi. Himoya uslubida o`ynaydigan o'yinchiga qarshi himoyaviy o'yin taktikasi. Ikkita bir xil uslubdagi o‘yinchi to‘qnash kelganda, ba’zida ulardan biri o‘z o‘yinini o‘zgartirib, hujumkor uslubdagi o‘yinchi sifatida o‘ynaydi. Bunday hollarda himoyachiga qarshi hujumkor o'yinchi va hujumchiga qarshi himoyachi uchun yuqoridagi taktik variantlari va kombinatsiyalari mos keladi. Yana bir holat - ikki o`yinchi raqibning xatolaridan umid qilib, kutish o'yinini o'tkazishmoqda. Bunday holda siz mantiqsiz o'yin, o'yinda to`pni kesish, "siqish" va boshqalar bilan o'zgartirish kabi taktik variantlardan foydalanishingiz mumkin. Biroq, agar o'yinni tezlashtirish uchun 13 zarba qoidasi kiritilgan bo'lsa, unda hujum qilish uslubi variantlaridan foydalangan holda o'yinni o'z uzatmalarida faollashtirishga intilish kerak, shuningdek, raqib tayyorlanayotganda raqibning uzatmalarida faol o'ynash kerak. uning hujumi, ko'pincha ehtiyot choralarini unutib qo'yadi va hujum qilish uchun koptok qulay tarzda qaytib keladi. Raqib qanday o'ynashidan qat'i nazar - himoyaviy yoki hujumkor uslubda, o'yinchi o'yinni turli-xil olib borishga, uning tezligini o'zgartirishga harakat qilishi kerak. Rejalashtirilgan kombinatsiyalarning kutilmaganligi, o‘yinga ijodiy yondashish nihoyatda muhim. Taktik kombinatsiyalar, variantlarni bilish, ularga egalik qilish o'yinchiga taktik rejani to'g'ri tuzishga va uni aniq raqib bilan o'yinda muvaffaqiyatli amalga oshirishga yordam beradi. O'yinning taktik variantlari va kombinatsiyalarini tanlashda o'yinchi o'zining jismoniy va texnik tayyorgarligi va raqibning imkoniyatlaridan kelib chiqishi kerak. O'zining kuchli tomonlarini raqibning zaif tomonlariga qarshi qo'ya olishi, uning kuchli tomonlarini zararsizlantirishga harakat qilishi kerak. 4.6. Juftlik o`yin taktikasi. Stol tennisidagi eng qiziqarli o`yin bu juftlik o'yini. Juftlik o'yinlari hissiyotliligi bilan jozibali. Axir, ikki kishi allaqachon bir jamoadir va bunday jamoada konsertda harakat qila olish juda muhimdir Juftlar erkaklar, ayollar va aralash. Juftlik o'yinlarida yuklama yakkalikdan kam emas. Va sheriklar o'z navbatida to'pni urishsa ham, o'yin davomida siz ko'proq harakat qilishingiz kerak. Juftlik o'yinida muvaffaqiyat kaliti sheriklarni tanlashdadir. Har doim ham bitta o'yinning ajoyib texnikasi sizga juftlikda mahoratni ko'rsatishga imkon bermaydi. Yaxshi o'ynagan juftlik birdamlik, harakatlarni muvofiqlashtirish, o'zaro tushunish nafaqat yarim so'z, balki yarim qarash, jangovar ruh va bu juda muhim, bir-biriga do'stona munosabatda bo'lishi bilan ajralib turadi. Ko'pincha sheriklar o'rtasidagi ziddiyat nafaqat ochkoni, balki partiyani ham yo'qotishga olib keladi. Axir, juftlik o'yinining o'ziga xos xususiyati shundaki, o'yinchilarning har biri sherik uchun qiyin vaziyatlar sonini kamaytirishga, unga hujum qilish uchun eng qulay sharoitlarni yaratishga yoki yutuqli vaziyatlarini amalga oshirishadi. Juftlik o'yin qoidalariga ko'ra, stol o'rta chiziq bilan ikkiga bo'lingan va uzatmani bajarishda o'yinchilar to'pni o'z yarmining o'ng toqrtburchagiga raqib stolining yarmining o'ng to`rtburchakiga yo'naltiradilar. Birinchi partiyada o`yinchilarning joylashishi uchun usulning tartiblarini birinchi partiyada to`pni qabul qilayotgan juftlik tanlaydi. Agar bir juftlik birinchi navbatda uzatmani bajarish huquqini tanlagan bo'lsa, unda ular qaysi biri birinchi beshta uzatmani kim bajarishini hal qilishlari kerak; keyin qabul qiluvchi juftlik ularning uzatmalarini kim qabul qilishini hal qiladi. Har beshta uzatmadan so'ng, o'yinchilarni ham joylashishining o'zgartirish sodir etiladi. Shunday qilib, uztmani qabul qilgan raqib juftligining o'yinchisi uzatmani qabul qilish huquqini oladi va hozirgina uzatma bergan juftlikda sheriklar joylarini o'zgartiradilar va uzatma qabul qiluvchiga aylanadi. Joyini o'zgartirishda adashmaslik uchun, joyini o'zgarishidan oldin juftlikning sheriklari joylarni va funktsiyalarni o'zgartirayotganini esga olish kerak. Boshqacha qilib aytganda, har bir beshta uzatmasidan so'ng, o'yinchisining sherigi qabul qiluvchining joyiga o'tadi. Yana bir narsa: juftlik o'yinida bitta kichik sir bor. 20:20 va undan keyingi hisobda uzatmani bajarish huquqi bir ochko o'ynalganidan keyin o'tadi va shunga mos ravishda qabul qiluvchilarning joylari o'zgaradi. Bundan tashqari, har bir keyingi o'yinda sheriklarning tartibi o'zgaradi. Va oldingi partiyada uzatma bajargan kishi raqib juftlikning boshqa sherigi uchun uzatmani bajarishi kerak. Hal qiluvchi (uchinchi yoki beshinchi) partiyada tomonlarni o'zgartirganda, qabul qiluvchi hamkorlar 10 ochkoni qo'lga kiritgandan so'ng juftlikdan birini tartibni o'zgartirishlari kerak Agar sheriklar joy almanishini buzgan bo'lsa, hakam yoki o'yinchilardan biri (agar hakam bo'lmasa) o'yinni to'xtatishi va to'pni uzatish va qabul qilishning to'g'ri almashuvini tiklashi kerak Biroq, o'yin to'xtatilgunga qadar to'plangan barcha ochkolar hisobga olinadi. Bunday holda, o'yinchilar to'pni qat'iy belgilangan tartibda navbat bilan urishlari kerak. Agar sherik ketma-ket ikki marta to'pga tegsa, u holda ochko yo'qolgan hisoblanadi. Shu sababli, o'yinchilar juda ko'p harakat qilishlari kerak: agar o'zingiz o'ynasangiz, stoldagi o'rningizni sherigingizga bering. Shuning uchun juftlik o'yinida to'g'ri harakat qilish qobiliyati juda katta ahamiyatga ega. Juftlikda harakatlanish Ular ko'pincha o'yinchilarning muvofiqlashtirilgan harakat va to'g'ri pozitsiyani tanlay olmagani uchun juftlik o'yinlarida mag'lub bo'lishadi. Hamkor o`yinchi bilan navbatma-navbat zarbalarni bajarib, o'yinchilar bir-biriga xalaqit bermaslik uchun doimo pozitsiyani o'zgartirishlari kerak, lekin ayni paytda o'z vaqtida bo'lishlari kerak. Odatda erkaklar texnik jihatdan ayollarga qaraganda yaxshiroq. Shuning uchun, aralash juftlikda siz shunday tartibni tanlashingiz kerak, shunda erkak erkakdan, ayol esa ayoldan zarbani qabul qilishi kerak. Bunda kuchli o`yinchi kuchli raqibdan zarba qabul qiladi va kuchsizga hujum qiladi. Nazorat savollari va topshiriqlar 1. Stol tennisi o‘yinining kelib chiqishi va rivojlanish tarixi haqida ma’lumot bering. 2. Stol tennisi qoidalari haqida ma’lumot bering. 3. Stol tennisi o'yinida to'pga qanday asosiy zarbalar qo'llaniladi. 4. Raketka tutqich usulining nomi nima bilan belgilanadi? 5. zarbalar berishda turish holatlarnig qanday farqlarini bilasiz? 6. Uzatnalarning qanday turlari va farqlari mavjud? 7. Tennisda o'rganish texnikasining tartibi qanday? 8. O'yinchining stol atrofida harakat qilish usullarini sanab o'ting. 9. Zarbalarining turlarini ayting va qisqacha tavsif bering.