4 reja kirish asosiy qism

62 
 
L := 2*pi*R;
WriteLn(’L=’,L,’ birlik.’);
readln; 
End. 
Dastur ishga tushirilgach (Ctrl+F9 klavishalar juftligi bosilgach yoki Run 
menyusidan Run bandi tanlangach), ekranda quyidagi natija hosil bodadi: L= 
5.6548667765E+01 birlik. 
Dasturda L — real turli bodgani uchun natija eksponensial kohinishda chiqdi. 
Agar chiqarish operatorida L:7:2 formatidan foydalanilsa radiusi 9 birlik bodgan 
aylananing uzunligi 56,54 birlikka tengligi kohinadi. 
Bu dastur yordamida ixtiyoriy butun radiusli aylananing uzunligini hisoblash 
mumkin. Faqat har safar dasturdagi R ning qiymatini o‘zgartirib turish lozim. 
Dasturga har safar ohgartirish kiritmaslik uchun R ning qiymati kiritish operatori 
yordamida beriladi. Radiusning qiymati doim butun son bodavermasligini inobatga 
olib, uni Real turdagi ohgaruvchi sifatida tavsiflanadi. Bularni hisobga olib 
quyidagi dastur tuziladi: 
Dasturi 
Ekrandagi natija 
Program aylana_uzunligi; 
Var R, L : Real; 
Begin 
Write (’Radiusni kiriting : ’);
ReadLn(r);
L := 2*pi*r;
WriteLn(’L= ’,L,’birlik.’);
Readln;
End. 
Radiusni kiriting : 9 
L=5.6548667765E+01 birlik 
Bu dastur ishga tushirilgach, ekranga «Radiusni kiriting : » yozuvi chiqadi va 
yurgich shu satrda qoladi. ReadLn operatori dastur bajarilishini to‘xtatib, R 
o‘zgaruvchiga qiymat berilishini kutadi. Klaviatura orqali radiusning sonli qiymati 

---

63 
 
9 ni kiritib ENTER klavishi bosilsa, R o‘zgaravchining qiymati 9 ga teng deb 
olinib, dastur bajarilishda davom etadi. Natijada kompyuter ekranida izlangan natija 
hosil bodadi. Dasturni qayta-qayta ishlatib, turli radiusli aylanalar uzunligini 
hisoblashni tashkil etish mumkin. 
Shu o’rinda ushbu misolni talabalarga yanada tushunarli bo’lishi uchun dastur 
bajarilishi imitatsiya qiluvchi dasturdan foydalanamiz. 
Dastur ishga tushirilgan paytda oynaning chap tomonida tayyor chiziqli dastur 
kodi berilgan bo’ladi. Chiziqli dasturning asosiy dastur kodidan oldingi qismi ko’k 
rangda beriladi va u qism imitatsiya qilinmaydi. Oynaning o’ng qismidan esa dastur 
bajarilish jarayoni imitatsiyasi ushbu jayonning ekrandagi aks etishi ko’rsatib 
boriladi. 

---