49- ma’ruza radiochastota kuchaytirgichlari haqida umumiy tushunchalar

CHastotaviy detektor va ularning turlari 
 
CHastotaviy detektor – CHD lar ishlash jarayoniga qarab ular chastota- 
amplitudaviy – CHAD, chastota-fazaviy – CHFD, chastota-impulsli – CHID turlariga 
bo‘linadi.
CHD larning asosiy parametri 
- (10.7) 
xarakteristika qiyaligidir. 
Kirish kuchlanishi o‘zgarmayqolganda chiqimdagi kuchlanishning chastotaga 
bog‘liqligi ko‘rsatdigan ko‘rsaatgich CHD larning asosiy xarakteristikasi bo‘lib xizma 
qiladi. u xaraketristikaning chiziqli klapi viloyati qanchalik katta bo‘lsa, CHD larning 
ishlash sifati shunchalik yaxshi bo‘ladi. 
10.22-rasmda ko‘proq qo‘llaniladigan CHD larning sxemasi ko‘rsatilgan 
10.22-rasm. 
Sxemada konturlarning biri f1=f0+Δfo ikkinchisi esa f2=f0–Δfo chastotalarda 
rezonansga sozlangan. Demak har ikki kontur bir-biriga nisbatan garchi simmetrik 
bo‘lsa-da, lekin chastotalari bo‘yicha farq qiladi. bu erda f1 qabul qilinayotgan signal 
chastotasidan bir muncha katta bo‘lsa f2 esa kichikdir. Signal chastotasi ortib borishi 
bilan u birinchi konturning rezonans chastotasiga yaqinlasha boradi va u ikkinchi 
konturning chastotasi f2 dan bir muncha uzoqlashib ketadi. Bu jarayon birinchi 
konturning kuchlanishini ortib borishiga, ikkinchi konturning kuchlanishini esa 
kamayib ketishiga sababchi bo‘ladi. Bu jarayonning aksi bo‘lganda, aniqrog‘i signal 
chastotasi kamaya boshlaganda u ikkinchi konturning chastotasi f2 dan ga yaqinlasha 
boradi. Birinchi konturning chastotasi f2 esa uzoqlashadi. Bu esa ikkinchi konturning 
kuchlanishini ortib borishiga, birinchi konturningamplitudaviy diod detektoriga 
beriladi. Natijaviy kuchlanish konturlardagi ikki kuchlanishning o‘zaro ayirmasi 
natijasida hosil bo‘ladi. Uni quyidagicha ko‘rsatiladi: 
 

---

34 
U
chiq
 = U
1
 – U
2
(10.8) 
Yuqorida biz CHAD lar bilan tanishdik. Endi CHFD lar bilan qisqacha tanishib 
chiqamiz. 
Tarkibida o‘zaro bog‘liqli konturi bo‘lgan CHD larni, CHFD lar deb ataladi. 
Bunday detektorlarning sxemasi 10.26-rasmda ko‘rsatilgan. 
10.26-rasm. 
Sxemadagi L1C1 va L2C2 konturlar signalni o‘rtacha chastotasiga sozlangan 
bo‘lib, ular modulyasiya o‘zgartgichlari vazifasini o‘taydi. Modulyasiya bo‘lmaganda 
ikkinchi konturning kuchlanishi U2 , birinchi konturning kuchlanishi U1 ga qaraganda 
900 ga oldingga iljigan bo‘ladi. CHastota bo‘yicha modulyasiya jarayoni 
boshlanganda U1 va U2 lar bir- birlaridan fazalar siljish burchagi U ga siljigan bo‘ladi. 
CHastota bo‘yicha modulyasiya jarayoni boshlanganda U1 va U2 bir-birlaridan fazalar 
siljish burchagi Uga siljigan bo‘ladi. Bu chastota o‘zgarishiga mutanosib bo‘ladi.