49. Ichki auditning me’yoriy- xuquqiy asoslari. Ichki audit

55. Auditning axloqiy talablari va uning huquqiy asoslari.
Axloq me’yorlariga rioya etish oliy sifat, professional majburiyat va ma’naviy axloqiylikni
ta’minlaydi va shu bilan birga jamiyatda auditor kasbiga hurmat va ishonch tuyg’usi ortadi.
Jahon miqyosida auditorlik etikasining vujudga kelishi va rivojlanishiga AICPA (Amerika
Auditning ahloq kodeksi tamoyillari
Mustaqillik, vijdonlilik va maxfiylik. Umuminsoniy ahloq qoidalari va ma’naviy
me’yorlarga rioya qilish. Auditorning xolisligi va kasbiy vakolatliligi
Auditorlar axloq kodeksida har bir auditor rioya qilishi zarur bo’lgan tamoyillar keltirilgan,
ya’ni: halollik, mustaqillik, ob’ektivlik (xolislik), malakaviy kompetentlik, maxfiylik va boshqalar.
Halollik deganda nafaqat haqiqatgo’ylik, shuningdek, beg’arazlik va ishonchlilik ham
tushuniladi. Xolislik tamoyiliga mos holda hamma auditorlar adolatli, halol harakat qilishi va
nizoga yo’l qo’ymasliklari lozim.
O’z funktsiyalarini bajarishda auditorlar hamisha xolis bo’lishlari lozim. Xolislik oldindan
xulosa chiqarmaslikni, tarafkashlik va professional masalalarni ko’rib chiqishda, xulosa chiqarishda
qandaydir ta’sir doirasiga tushib qolmaslikni bildiradi. Xolislikning etika talablariga amal qilishda:
-
Oldindan xulosa chiqarishga g’arazgo’ylik yoki boshqa shaxslarning xolislikka zarar
keltiruvchi ta’siridan, munosabatlardan qochish;
-
Agar ular auditorning kasbiy muhokamasiga jiddiy va yo’l qo’yib bo’lmaydigan ta’sir
o’tkazish mumkinligi haqida ongli ravishda faraz qilinsa, sovg’alar va boshqa mehmondo’stlik
belgilarini qabul qilmasligi va o’zi ham taklif etmasligi zarur.
57. Auditor ishlarining sifatini nazorat qilish tartibi.
Xizmat ko’rsatishga rozilik bergan auditor ishni yuqori professional darajada
bajara olishiga ishonishi lozim. Auditorlar auditorlik xizmatlarini etarlicha e’tibor
va g’ayrat bilan bajarishlari zarur. Ularning majburiyatlari doimiy ravishda o’z
bilimlari va tajribalarini shunday darajada oshirishi kerakki, rahbariyat ham,
mijozlar ham uning doimiy ravishda yangilanib boradigan qonunchilik sohasidagi
ma’lumotlar audit metodikasi va amaliyotiga asoslangan professional
xizmatlarining yuqori sifatliligiga ishonsin.
Professional kompetentlik – auditorga professional xizmatlarni malakali va
sifatli bajarish imkonini beruvchi bilimlar va ko’nikmalarning zarur hajmiga ega
bo’lishdir. Auditorlar o’z bilim va tajribalarini bo’rttirib ko’rsatmasliklari kerak.