5 – amaliy mashg‘ulot (2 soat) I. Ishning nomi

5 – AMALIY MASHG‘ULOT
(2 soat)
I. Ishning nomi: Val va o‘q turidagi detallar puxtaligi hisobi.


II. Ishning nazariy qismi.


Val va o‘q turdagi detallarning ishonchligi hisobi.

Val va o’q turdagi detallar, ularning vazifalari, yemirilishi

Val – bu mashina detali bo‘lib, burovchi momentini uz buylama o‘qi bo‘ylab uzatib, egilishga ishlab va uzi bilan birga aylaniuvchi detallarni maxkam ushlab ko‘rish uchun xizmat qiladi.

Agar val fakatgina aylanuvchi detallarni ushlab turish uchun xizmat kilsa uni o‘q deb ataladi.
Val vai o‘q turdagi detallar texnalogik mashina va jihozlardi eng keng qo‘llaniladi va ish sharoiti bo‘yicha quyidagi turlarga bo‘linali:
asosiy vallar - dvigatellarni burovchi momentlirni uzatuvchi yoki qabul kiluvchi;
uzatuvchi vallar- yetaklovchi yoki yetaklanuvchi.
Transmission (tarkatuvchi )vallar- dvigatelda burovchi momentlarni qabul kilib, uni ishchi qismlarga takatuvchi.
Konstruksiyasi bo‘yicha vallar quyidagiga bulishi mumkin:
Sillik vallar - butun uzunligi bo‘yicha bir xil deometrga buladi;
Poeonsimon vallar - uzunlagi bo‘yicha bir necha diometrli;
Franesli - bir yoki ikkala uchida boshqa detallar bilan biriktirish uchun muljallangan flonetslarga ega buladi.
Ekssentrik val - bu valda maxsus ekssentrik mayda mavjud buladi.
Tirsakli val - bunda ma’lum bir ko‘rinishdagi tirsak mavjud bo‘ladi va u ko‘pgina shatun orqali aylanma xarakatni porshnnenig ilgarilanma - qaytma xarakatiga aylantirib berish uchun xizmat qiladi.


Val va o‘q turdagi detallar ishonchligi hisobi.

Val va o’qturdagi detallarning ishonchligi asosan yeyilishga chidamlik va mustaxkamligi kriteriyasi buyiga hisoblanadi.

Kup kompyutirlarda Val va o’q turdagi detallar ishonchligi mustaxkamligik kriteriyasi xisorblanadi, chunki bu usulni detallarni tayyorlashda va ta’mirlashdan sung xam kullanish mumkin.
Val va o’qlarni ishonchligi ularning xafli kesm yuzalarini statik va dinamik mustaxkamlikka tekshirish bilan hisoblanishi mumkin. Puxtalikni ta’sir mustaxkamlik bo‘yicha hisoblash keng qo‘llaniladi.
Ishonchligini statik mustaxkamlik bo‘yicha hisoblashda (burish va egilishning birgalikdagi ta’sirida, xavfli kesm yuzasi quyidagi formula bilan aniqlash mumkin.

9.1-rasm. Kimiyoviy mashinasi pevnosilindr vali bilan detallarning birikish sxemasi.

1,6 - Kolqoqlar; 2,5- Xalka; 3- ichki g‘ovak val; 7-val; 8- Gayka; 9- Tortgach.
bu yerda, - mos ravishda egiluvuchi va buruluvchi molmentlar; - egilishdagi karshilik momenti;
Chidamlik bo‘yicha xavfli kesim quyidagiga hisoblanish mumkin.

bu yerda, Kt- egilish yoki buralishdagi kuchlanishlar konsentratsiyasi koeffitsenti;
Me a va Mb. a - egilish va buralishdagi momentlarning amplituda qiymatlar;
Egiluvchi va burovchi momentlar, bo‘ylama kuch berilganda egilish va buralishadagi kuchlashnishlar quyidagi formulalar bilan aniqlanish mumkin.

bu yerda, - buylama kuch; - maydon;
- buralishdagi karshilik momenti;
Yuqorida keltirilgan formulalardagi kattaliklar tipik detallar uchun quyidagiga aniqlash mumkin;
diametr “ ” ko‘ndalang kesmi doira bo‘lgan sillik val uchun.

ichi g‘ovak val uchun