5- мавзу: Пул тизими ва унинг элементлари

7- мавзу: Ўзбекистон Республикаси пул тизими ва унинг элементлари

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
ТОШКЕНТ МОЛИЯ ИНСТИТУТИ
“БАНК ИШИ” КАФЕДРАСИ
“ПУЛ ВА БАНКЛАР” ФАНИ

Режа:

• Ўзбекистон Республикаси пул тизими.
• Ўзбекистон Республикаси пул тизими элементлари.

Ўзбекистонда пул тизимининг ташкил топиши миллий валюта Сўмнинг муомалага жорий этилиши билан боғлиқ. Сўмнинг муомалага киритилиши мамлакатимиз мустақиллигини мустаҳкамлашда муҳим ижтимоий – иқтисодий аҳамиятга эга.

• Ўзбекистонда пул тизимининг ташкил топиши миллий валюта Сўмнинг муомалага жорий этилиши билан боғлиқ. Сўмнинг муомалага киритилиши мамлакатимиз мустақиллигини мустаҳкамлашда муҳим ижтимоий – иқтисодий аҳамиятга эга.
• Миллий валюта Сўм муомалага жорий этилган даврларни асос қилган ҳолда мамлакатимиз пул тизимини вужудга келишини шартли равишда учта босқичга гуруҳлаш орқали ўрганиш мақсадга мувофиқ.

I босқичи. Пул тизимининг биринчи босқичи 1991 йил сентябрдан 1993 йил ноябрь ойигача бўлган даврни ўз ичига олади. Ушбу даврда Ўзбекистон пул тизими Россия пул тизимига бевосита боғлиқ эди. Чунки бу даврда мамлакатимиз миллий валютаси муомалага киритилмаган, барча ҳисоб китоблар собиқ Иттифоқ ва Россия рубли билан амалга оширилди. Бу даврда пул – кредит тизими ўз бошидан мураккаб ва оғир даврни кечирди.

• I босқичи. Пул тизимининг биринчи босқичи 1991 йил сентябрдан 1993 йил ноябрь ойигача бўлган даврни ўз ичига олади. Ушбу даврда Ўзбекистон пул тизими Россия пул тизимига бевосита боғлиқ эди. Чунки бу даврда мамлакатимиз миллий валютаси муомалага киритилмаган, барча ҳисоб китоблар собиқ Иттифоқ ва Россия рубли билан амалга оширилди. Бу даврда пул – кредит тизими ўз бошидан мураккаб ва оғир даврни кечирди.

“Мустақилликнинг биринчи йилларида Ўзбекистон ҳукумати сиёсий ва иқтисодий ислоҳотларни амалга ошириш пайтида икки ўзаро зиддиятли, бири иккинчисини инкор қиладиган ҳолатга дуч келиб қолди: бир томондан сиёсий мустақиллик, бошқа томондан – ягона рубл, демак, иқтисодий қарам зонада турганлик ҳолати эди. Бу ҳолат нафақат Ўзбекистон, балки собиқ Иттифоқнинг бошқа республикалари учун ўзига хос хусусият эди”.

• “Мустақилликнинг биринчи йилларида Ўзбекистон ҳукумати сиёсий ва иқтисодий ислоҳотларни амалга ошириш пайтида икки ўзаро зиддиятли, бири иккинчисини инкор қиладиган ҳолатга дуч келиб қолди: бир томондан сиёсий мустақиллик, бошқа томондан – ягона рубл, демак, иқтисодий қарам зонада турганлик ҳолати эди. Бу ҳолат нафақат Ўзбекистон, балки собиқ Иттифоқнинг бошқа республикалари учун ўзига хос хусусият эди”.