5-bob. Neft- gaz konlarining zahiralari va ularning energetik sharoitlari

Kg’p qatlamli qazib chiqarish ob’ekti. Bunday ob’ektlarda barcha qatlamchalardagi suv bilan neftning siqib chiqarilishi g’zligicha bg’ladi, shuning uchun har bir qatlamcha tg’laligicha otilgani maqsadga muvofiq. Suv-neft chegarasidagi quduqlar esa agar ulardagi neft undan yuqorida joylashgan quduqlar yordamida olinishi mumkin bg’lsa, ular otilmaydi, agar bunday imkoniyat bg’lmasa, ularda faqat qatlamning yuqori qismi otiladi.
Haydovchi quduqlarda esa butun qatlamlar tg’laligicha otiladi.
Katta qalinlikka ega bg’lgan massiv uyum. Bunda neftning suv bilan siqib chiqarilishi suv-neft chizig’ining surilishi (kg’tarilishi)ni ta’minlaydi. Bunday holatda agar qatlam notekis xususiyatlarga ega bg’lsa, quduqlar pastdan yuqoriga qarab otiladi. Agar quduq suv-neft chegarasidan 10-15 m uzoqda bg’lsa, birinchi galda qatlamning pastki qismidan 20-40m qalinlikda otiladi va ishlatiladi.
Quduq tubiga suv kelgach, g’sha joyni tsementlab suvning kg’tarilish yg’li berkitiladi va yuqori qism otiladi. Bunday hol har bir quduqda g’z mavqeiga qarab bir necha marta takrorlanishi mumkin, albatta bu qatlamning qalinligiga bog’liq bo’ladi. Ayrim hollarda qatlam yaxshi g’tkazuvchanlik xususiyatiga ega bg’lib, u g’zgaruvchan xususiyatga ega bg’lmasa hamda suv siquvi rejimining quvvati yuqori bg’lganda yaxlit qatlamning eng yuqori qismi joylashgan quduqlar orqali qatlamning aksariyat neft miqdori chiqarib olish mumkin.
Ostida suv bg’lgan gumbazli neft-gaz uyumi. Bunday ob’ektlarni ishlatishning eng murakkab tomoni shundaki, quduqlarning tez suv bosishi va gazlashish xavfi kg’p. SHuning uchun har bir quduq g’zligicha tadqiq qilinib, g’sha quduq uchun samarali bg’lgan otilish oralig’i tanlanishi shart, bunda albatta oraliq neft-suv va gaz-neft chegaralaridan ma’lum masofada bg’lishi ta’minlanadi. SHu bilan bir qatorda quduqning uzoq muddat yaxshi ishlashini ta’minlovchi mahsulot zahirasi belgilanadi. Bunday ishlar hisob kitob orqali yoki tajriba yg’li bilan belgilanadi. Vaqt g’tishi bilan neft qalinligi kamayib boradi va aksariyat qudularda suv yoki gaz bg’la boshlaydi demak, quduqlarning suvsiz va gazsiz ishlash davri tutaydi. Bunday hollarda ishlatiladigan haydovchi quduqlarda mahsuldor qatlam tg’laligicha otiladi.