5-laboratoriya mashg`uloti bosh skeleti suyaklari (2 soat)

KALLANING MIYA BO’LIMI SUYAKLARI
Ensa suyagi (os occipitale) qisman kalla qopqog’ining orqa, pastki tomoni va uning asosini tashkil qilishda qatnashadi. U oldingi tomondan ponasimon suyakka, tepa va chakka suyaklariga birlashgan. Unda palla, yon qismlar, asos yoki tana tafovut qilinadi. Ensa suyagining ana shu qismlari katta ensa teshigi atrofida pars basilaris ensa teshigining oldingi tomonida joylashgan bo’lib, 18-20 yoshlarda ponasimon suyak tanasiga qo’shilib ketadi. Uning kalla bo’shlig’iga qaragan yuzasi botiq bo’lib, ponasimon suyak tanasidagi xuddi ana shunday yuza bilan qo’shilib, ensa teshigi tomonga yo’nalgan nishab- clivus ni hosil qiladi. Bu gishabda uzunchoq miya va miya ko’prigi joylashadi. Ensa suyagi tanasining ikki chakkasida pastki tosh egatchasi-sulcus sinus petrosi inferiores ko’rinib turadi.
Ponasimon suyak (os sphenoidale) juda murakkab tuzilgan bo’lib, kalla suyagining asosan o’rtasida, deyarli barcha kalla suyaklari bilan birlashgan holda joylashgan. Uning katta joylashadi. Ensa suyagi katta teshik - (foramen ocipitale magnum) orqali umurtqa kanaliga qo’shilib turadi.
Ensa suyagining pallasi - sguama occipitalis tashqi tomonga qavarib, ichki yuzasi botiq bo’lib, egilgan serbar plastinka - palladan tuzilgan. Ensa suyagining tashqi yuzasi markazida tashqi ensa do’mbog’i (suyaklanish niqtasining o’rni) - protuberantia occipitalis externa mavjud. Ana shu qirradan ikki yonboshga linea nuchea inferior chiziqlari tarqaladi.
Pallaning ichki yuzasi krestsimon tepa - eminentia cruciformis bilan to’rtta chuqurchaga bo’lingan, uning o’rtasida esa ichki ensa dumbog’i protuberantia occipitalis interna bor, unda tepaga yo’nalgan egatlar - protuberantia sinus sagitalis superioris bilan birga ikki yonbosh tomonda joylashgan egatchalar - sulsus sinus transversi ko’rinadi. Pastki tarmog’i - ensaning ichki qirrasi - crista occipitalis interna ensa teshigiga qadar boradi.
Katta ensa teshigining ikki yonboshida pars lateralis joylashgan, u pastki yuzada joylashgan ellips shaklidagi bo’g’im do’mboqchalar - condylis occipitalis orqali 1 bo’yin umurtqasining yuqori bo’g’im yuzasi bilan qo’shiladi. Ensa suyagining bo’g’im do’mboqchalari o’rtarog’ida til osti nervi o’tadigan kanal - canalis hipoglossalis joylashgan. Do’mboqcha yon tomonida esa bo’yinturuq vena o’ymasi - insisura jugularis bo’ladi. Bu o’yma chakka suyagidagi ana shunday o’yma bilan qo’shilib, bo’yinturuq teshigi - foramen jugularis ni hosil qiladi. Tanasi - va kichik qanotlari - alae majoris et minoris uchayotgan ko’rshapalak shakliga o’xshash bo’lib, suyak tanasi - corpus sphenoidale ga birlashadi.
1.