5-ma’ruza. Sun’iy intellektda bilimlarni tasvirlash modellari Reja

5-ma’ruza uchun o’zini-ozi tekshirish savollari 
1) Tasvirlash nima?
2) Bilimlarni tasvirlash deganda nima tushuniladi
? 
3) Bilimlarni tasvirlashning qanday modellari mavjud
? 
4) Strukturalashgan va strukturalashmagan ma’lumotlar nima
? 
5) Formal va noformal modellarning farqli tomonlarini keltiring
? 
6) Qanday mantiqiy ifodalar aksiomalar (yoki postulatlar) deb e’lon qilinadi
?
7) Formal modellar qanday komponentalardan iborat
? 
8) Formal –mantiqiy modellarning umumiy strukturasini keltiring? 
9) Mantiqiy modellar qanday komponentalardan iborat? 
10) Semantik tarmoqlar formal tarzda qanday ko`rinishda beriladi
? 
11) Tarmoqli modellar klassifikatsiyasini keltiring
? 
12) Produksiyali (Mahsuliy) modellar qanday komponentalardan iborat?
13) Freym strukturasini qanday tasavvur qilish mumkin? 
14) Protofreym nima
?
15) Freym-ekzemplyarlar qanday hosil qilinadi
? 
16) Senariy nima
? 
5-ma’ruza uchun testlar 
1. …………………..–bu qandaydir tushunchani figura, yozuv, til yoki formal 
shaklda qabul qilinadigan amal hisoblanadi.
a ) Tasvirlash; 
б) Bilimlarni tasvirlash; 
с) Bilimlarni formallashtirish; 
e) Bilimlar. 
2. …………………….– bu figuralar, yozuvlar va tillar asosida chin mulohazalarni 
formallashtirishdir. 
a) Bilimlarni tasvirlash; 
б) O’zgaruvchilarni tasvirlash; 
с) Bilimlarni qo’shish; 
e) Tarmoqlar. 
3. Bilimlarni tasvirlash modellarini ko’rsating ? 

---

121 
a) Ma’lumotlar va bilimlar modellari; 
б) Integralli modellar; 
с) Differensialli modellar; 
e) Kompyuterli modellar. 
4. Ma’lumotlarni tasvirlash modellarini ko’rsating? 
a) Ierarxikli, tarmoqli, obyektli, relyatsiyali, obyektli-rellyatsiyali,
ko’po’lchovli; 
б) Ierarxikli, grafikli, belgili, relyatsiyali, obyektli-rellyatsiyali, ko’po’lchovli; 
с) Ierarxikli, grafikli, integrally, jadvalli, relyatsiyali, ko’po’lchovli; 
e) Ierarxikli, grafikli, belgili, relyatsiyali, belgili-rellyatsiyali, bir o’lchovli. 
5. Bilimlarni tasvirlash modellarini ko’rsating? 
a) Freymli, semantik tarmoqli, formal-mantiqiy, produksiyali; 
б) Freymli, grafikli, belgili, relyatsiyali, obyektli-rellyatsiyali, ko’po’lchovli; 
с) Formal-mantiqiy, grafikli, integrally, jadvalli, relyatsiyali; 
e) Ierarxikli, produksiyali, belgili, relyatsiyali, belgili-rellyatsiyali; 
6. Bilimlarni tasvirlashning qnday umumiy modellari mavjud? 
a) Formal va noformal; 
б) Freymli va relyatsiyali; 
с) Mantiqiy va predikatli; 
e) Ierarxikli va produksiyali. 
7. Formal modellarda mantiqiy xulosalash nimaga asoslanadi? 
a) Qat’iy aksiomatik qoidalarga; 
б) Qat’iy dinamik qoidalarga; 
с) Qat’iy stastik qoidalarga; 
e) Qat’iy o’zgaruvchilarga. 
8. Noformal modellarda mantiqiy xulosalash nimaga asoslanadi? 
a) Ko’pincha tadqiqotchi tomonidan aniqlanadi; 
б) Ko’pincha qat’iy dinamik qoidalarga; 
с) Qat’iy stastik qoidalarga; 
e) Ko’pincha o’zgaruvchilarga. 
9. Formal modellar ifodasini aniqlang? 
a) F=(A,V, W, R) ; 
б) М=<1, O, Т, Р, А, В, I, G>; 
с) H=; 
e) i; Q; P, A→B, N. 
10. Formal tizimlarning eng katta kamchiligini nimada? 
a) yopiqligida; 
б) ochiqligida; 
с) uzluksizligida; 
e) egiluvchanligida. 
11. Tarmoqli modelning ifodasini aniqlang? 
a) H=; 
б) F=(A,V, W, R) ; 
с) М=<Т, Р, А, В>; 

---

122 
e) i; Q; P, A→B, N. 
12. Produksiyali modelning ifodasini aniqlang? 
a) i; Q; P, A→B, N; 
б) F=(A,V, W, R) ; 
с) М=<Т, Р, А, В>; 
e) H=. 
14. "Freym"- bu ……………………….. kabi mazmunlarda ishlatiladi. 
a) paycha, panjara, ichki skelet; 
б) protofreym, produksiy; 
с) slot, freym-ekzemplyar; 
e) slot, freym-ekzemplyar, senariy. 
15. Senariyning maxsus slotlari sifatida ……………………….. kabilar keladi. 
a) senariylar, maqsad, sahna va rol; 
б) protofreym, produksiy; 
с) senariylar, freym-ekzemplyar; 
e) slot, freym-ekzemplyar, senariy.