5 ma’uza таянч сўз ва иборалар

15.2. Sof siljishdagi kuchlanganlik holati

Sof siljish holatidagi elementni kesuvchi yuzachalar joylashishiga qarab kuchlanishlarning o‘zgarishini ko‘rib chiqamiz. Buning uchun sof siljish holatidagi plastinkadan uch qirrali AVS elementar prizma ajratamiz (15.4 - shakl,a).

Prizmaga ta’sir etayotgan barcha kuchlarni n va t yo‘nalishlarga proyeksiyalab hosil qilingan muvozanat tenglamalarini ifodalaymiz (15.4 - shakl,b):
s_a×AS=t×AV×Sina+t×VS×sosa;
t_a×AS=t×AV×sosa+t×VS×Sina;
Bu yerda AV=AS×sosa va VS=AS×Sina.
Unda
s_a×AS=t×AS×sosa×Sina+t×AS×Sina×sosa.
t_a×AS=t×AS×sos²a-t×AS×Sin²a.
Endi
s_a=t×Sin2a, (15.1)
t_a=t×sos2a. (15.2)
Turlicha joylashgan og‘ma yuzachalardagi kuchlanishlarni topamiz:

15.4 - shakl.		15.5 - shakl.

Demak, qirralari sof siljish yuzachalariga nisbatan 45° burchak ostida joylashgan to‘rtburchak element tomonlariga faqat normal kuchlanishlar ta’sir etadi (15.5 - shakl), ularning birinchi jufti cho‘zuvchi, ikkinchi jufti siquvchidir. Shunday qilib, sof siljish kuchlanganlik holatini o‘zaro tik yo‘nalishlarda bir vaqtning o‘zida elementninng cho‘zilishi va siqilishi sifatida tasavvur qilish mumkin.


15.6 - shakl.
Siljishdagi kuchlanishlarni quyidagi mulohazalar asosida topiladi. Tashqi kuch ta’siridagi nihoyatda kalta brusning ko‘ndalang kesimidagi kuchlanishlarni topish uchun 1-1 tekislik bilan kesib (15.6 - shakl,a), yuqori qismi (15.6-shakl,b) muvozanatini ko‘rib chiqaylik.

bu yerda ko‘ndalang kuch Q = R.
Ko‘rilayotgan kesimda urinma kuchlanishlar bir tekis taqsimlanadilar deb qabul qilsak,
. (15.3)
Amalda urinma kuchlanishlar kesim bo‘yicha notekis taqsimlanadilar, lekin bu hol siljishga doir hisoblarda nazarga olinmaydi.