5 ma’uza таянч сўз ва иборалар

15.3. Siljishdagi deformasiya

Cho‘zilish - siqilishdagi deformasiyalanganlik holatining tahlilida (§9.2) siljishdagi Guk qonunini

t=gG (15.6)
va uch doimiy orasidagi bog‘lanishni
(15.7)
ko‘rinishda hosil qilgan edik.
Umuman siljishdagi Guk qonuni cho‘zilish-siqilishdagi Guk qonuni oqibati sifatida kelib chiqadi.


15.7 - shakl.
To‘g‘ri to‘rtburchak shaklidagi AVSD elementning (15.7 - shakl) AD tomoni mahkamlangan bo‘lib, VS tomoniga kuch qo‘yilganida siljish deformasiyasi sodir bo‘ladi. Bu yerda VV₁ kattalik absolyut siljish va
(15.4)
nisbiy siljish deb yuritiladi. Baozan g burchakni siljish burchagi deb ataladi.

(15.8) bog‘lanishni (15.3) va (15.4) bilan ifodalab, siljishdagi Guk qonunini boshqacharoq ko‘rinishida ifodalaymiz:

(15.5)
Bu yerdagi GF ko‘paytma siljishdagi bikrlik deb yuritiladi.
Siljishdagi Guk qonunining ikkinchi ko‘rinishi (15.5) cho‘zilish - siqilishdagi (15.4) bog‘lanish bilan o‘xshashligiga eotibor berish lozim.


14.4. Siljishdagi potensial energiya

Sof siljishdagi potensial energiyani aniqlash uchun o‘lchamlari dx, dy va qalinligi d bo‘lgan to‘rtburchaksimon element (15.8 - shakl) shaklining o‘zgarishini ko‘raylik. Elementning pastki qirrasini shartli ravishda mahkamlangan deb faraz qilsak, uning yuqori qirrasining ko‘chishida t×dx×d kuchi g×dy ko‘chishda ish bajaradi. Siljish kuchga to‘g‘ri proporsionalligidan bajarilgan elementar ish

15.8 - shakl.
bo‘ladi.
Unda elementar potensial energiya quyidagiga teng:

Bu yerda dx×dy×d=dV - elementning hajmi.
Unda siljishdagi solishtirma potensial energiya
(j/m³) (15.6)
15.7 - shakldan foydalanib, siljishdagi absolyut potensial energiyani
(j.) (15.7)
ko‘rinishda aniqlashni talabalarning o‘zlariga havola qilamiz.