5-mavzu. Individual va bozor talabi

nemis olimi ernst engelь (1821-1896) birinchi bo‘lib daromad o‘zgarishining iste`mol tarkibiga ta`sirini tadqiq qilgan. tovarlar tarkibining daromadga nisbatan o‘zgarishini ifodalovchi chiziqlar, Engelь egri chiziqlari deyiladi. tadqiqotlarning ko‘rsatishicha, iste`molchilar birinchi navbatda oziq-ovqat tovarlariga bo‘lgan ehtiёjini qondiradilar, undan so‘ng standart sifatli sanoat tovarlariga bo‘lgan talab, eng oxirida oliy kategoriyali qimmatbaho tovarlarga talab qondiriladi.

• Q3

• Q

• Q2

• Q1

• R

• kundalik ehtiёj tovarlari

• oliy kategoriyali tovarlar

• standart sifatli sanoat tovarlari

• narxning har qanday o‘zgarishi, birinchidan: real daromadni oshiradi, natijada byudjet chizig‘i siljiydi va iste`molchi sotib olishi mumkin bo‘lgan ne`matlar tarkibini o‘zgartiradi; ikkinchidan - narxlar nisbatini o‘zgartiradi va bir ne`mat (b) boshqa ne`mat bilan (a) almashtiriladi.
• daromad samarasi - bu ne`mat narxi o‘zgarishi (almashtirish samarasi hisobga olinmaganda) natijasida real daromad o‘zgarishining iste`molchi talabiga ta`siridir. daromad samarasi ta`sirida iste`molchining real…daromadi oshadi va buning natijasida xarid quvvati ham oshadi. almashtirish samarasi - bu naflilik darajasi o‘zgarmaganda, tovarlar narxidan birining o‘zgarishi munosabati bilan iste`mol tovarlariga bo‘lgan talab tarkibining o‘zgarishidir. almashtirish samarasi ne`mat narxini o‘zgarishi natijasida b ne`matni qo‘shimcha a ne`mat bilan almashtirilishini ifodalaydi. bu almashtirish befarqlik egri chizig‘i TU1 bo‘yicha bo‘ladi.
• almashtirish samarasi hamma nuqtalari bir xil naf keltiruvchi bitta befarqlik egri chizig‘i ustida, uning dastlabki va o‘zgargan byudjet chizig‘iga parallel tortilgan byudjet chizig‘iga urinib o‘tgan nuqtalar oralig‘ida ёtadi.
• daromad samarasini topish uchun o‘zgargan byudjet chizig‘iga parallel byudjet chizig‘i o‘tkazamiz va u dastlabki befarqlik egri chizig‘iga urinib o‘tishi lozim. daromad samarasi mana shu parallel byudjet chiziqlarining befarqlik egri chiziqlariga urinib o‘tgan nuqtalari orasida ёtadi.

• 2. Daromad va almashtirish samarasi

• daromad va almashtirish samarasi

• Kiyim-kechak, C (Q)

• oziq-ovqat, birlik

• daromad samarasi

• almashtirish samarasi

• umumiy samarasi

• Ne`matlar narxini o‘zgarishi

• ne`matlar narxini nisbiy o‘zgarishi

• xarid quvvatini o‘zgarishi

• ne`matni iste`mol qilish hajmini o‘zgarishi

• iste`molchi daromadini
• o‘zgarishi

• iste`mol tarkibini o‘zgarishi

• iste`mol hajmini
• o‘zgarishi

• almashtirish samarasi

• daromad samarasi

• talab o‘zgarishiga ta`sir ko‘rsatish