5-мавзу. Махсус фанни ўқитишда қўлланиладиган таълим шакллари

Таълимни ташкиллаштириш шакллари: моҳияти ва мазмуни

• Таълимни ташкиллаштириш шакллари: моҳияти ва мазмуни
• Таълим шакллари (форма-лотинча-ташқи кўриниш) - бу усул ўқув жараёнини мавжудлиги, унинг ички моҳияти, мантиқи ва мазмуни учун қобиқ.
• Таълим шакли ўқув жараёнининг шундай ташқи томонларини намоён қилади, яъни:
• 1.Унинг мавжуд бўлиш йўли: тартиб тартибот:
• таълим олувчилар сони: оммавий, кичик гуруҳларда, якка ҳолда ўқитиш;
• ўқитиш вақти: 45- синф дарси, 90-бирлашган дарс, «танаффуссиз дарс»;
• ўқитиш жойи: аудитория, лаборатория машғулотлари, устахоналарда ишлаш.
• Ўқув ишини ташкиллаштириш шакли:
• маъруза, семинар, мустақил иш ва бошқалар.

• Таълим берувчи ва таълим олувчиларнинг ҳамкорликдаги фаолиятини ташкиллаштириш йўллари:
• умумий (фронтал), гуруҳли, якка тартибли.
• Таълим берувчи ва таълим олувчиларнинг ҳамкорликдаги фаолиятини ташкиллаштириш шакллари:
• Оммавий иш (фронтал) - барча таълим олувчилар олдига бир хил топшириқ бажариш мақсади қўйилади.
• Жамоавий иш (коллектив) - ҳам умумий ва гуруҳлига тааллуқли бўлиши мумкин: 1) олдинда турган иш режасини ҳамкорликда муҳокама қилиш; 2) мажбуриятларни бўлиш, ҳисобот шаклини танлаш; 3) хулосаларни муҳокама қилиш (тартиб билан алоҳида таълим олувчилар фикрлари тинглади ва муҳокама қилинади); 4) Маъқул хулосаларни шакллантириш (умумий келишув билан).
• Гуруҳли - кичик гуруҳларда ҳамкорликда бир топшириқни бажариш.
• Якка тартибли (индивидуал) - ўқув топшириғини якка ўзи бажариши.
• Мустақил ўқиш шакллари:
• •қизиқиши бўйича фаолият,
• •фан, санъатни мустақил ўрганиш,
• •мустақил ижодий фаолият,
• •ҳаётни ўраб турган оламни кузатиш.

Маъруза билан биргаликда амалий машғулот ҳам ўқув жараёнининг муҳим шаклларига киради. У таълим, тарбия бериш ҳамда назарияни амалиёт билан боғлаш функциясини бажаради. Амалий машғулот термини педагогикага оид адабиётларда тор ва кенг маънода талқин этилади. Амалий машғулот кенг маънода семинар (унинг барча турлари), машқ, лаборатория ишини умумий ҳолда ифодаланишидир. Семинар амалий машғулотнинг шаклларидан бири бўлиб:

• Маъруза билан биргаликда амалий машғулот ҳам ўқув жараёнининг муҳим шаклларига киради. У таълим, тарбия бериш ҳамда назарияни амалиёт билан боғлаш функциясини бажаради. Амалий машғулот термини педагогикага оид адабиётларда тор ва кенг маънода талқин этилади. Амалий машғулот кенг маънода семинар (унинг барча турлари), машқ, лаборатория ишини умумий ҳолда ифодаланишидир. Семинар амалий машғулотнинг шаклларидан бири бўлиб:
• маърузада баён қилинган назарий қонун-қоидаларни мустаҳкамлаш;
• фан бўйича билимларни кенгайтириш ва чуқурлаштириш;
• талабаларни илмий тадқиқот, билиш қобилиятларини ўстириш вазифаларини бажаради.
• Cеминар дарси талабаларни билим олишлари, уни пухта ўзлаштиришлари ва олган билимларини келгусида реал ҳаётда қўллашни ўрганишларида алоҳида ўрин тутади.