5-Mavzu. Neft konlarini ishlatishni loyihalashtirishning gidrodinamik asoslari

4.Neft va gaz konlarini ishlashni loyihalashtirishning asoslari
❖ Neft konlarini qatlamlarning tabiiy sharoitlaridan, shuningdek yer bag’rini va atrof muhitni
muhofaza qilish me`yorlarida ularni ishlatish texnika va texnologiyalaridan oqilona
foydalanishni ta`minlovchi tizimda ishlatish lozim. Uyumni ishlash tizimi texnik-iqtisodiy
ko`rsatgichlarni quduqlarni joylashish tarxini, ularni sonini va ishlash tarzini, neftni to`laroq
qazib olish imkoniyatlarini hisobgа olishi zarur. U konni ishlash jarayonida, burg’ilash va
ishlatishda uyumni geologik tuzilishi haqidagi yangi ma`lumotlarni hisobga olgan holda,
uzluksiz nazorat va muvoffiqlashtirishni ta`minlashi kerak.
❖ Ma`lumki, neft konini ishlashni loyihalashtirish konda o`tkaziladigan kompleks tadqiqotlar
natijasida olingan boshlangich ma`lumotlarga asoslangan holda amalga oshiriladi. Bu
tadqiqotlarning asosiy qismi bosqichma-bosqich o`tkaziladigan mahsuldor qatlamni geologik
va kon-geologik o`rganish hisoblanadi. Avval konning umumiy geologik tavsifi o`rganiladi va
boshlangich suv-neft, gaz-neft va gaz-suv tutashmasi aniqlanadi. Keyin kollektorlar, qatlam
suyuqliklari va gazlari tuzilishi va fizik xususiyatlari o`rganiladi.

---

➢ Kollektorlarning fizik xususiyatlari laboratoriya, geofizik va gidrodinamik usullarda
o`rganiladi. Neftga to`yingan kollektorlardan neftni siqib chiqarish jarayonini
o`rganish uchun neft, gaz va suvning fizik xususiyatlarini bilish lozim. Ularga
qovushqoqlik, zichlik, neftning gazga to`yinish bosimi, siqilish koeffitsienti,
fazalararo tortishuv, gazning neftda erish koeffitsienti, neftning hajmiy koeffitsienti
va boshqalar. Qatlam suvlarining tarkibi ham muhim ahamiyat egallaydi.
➢ Neft, gaz va suvning fizik xususiyatlarini laboratoriya sharoitida chuqurlik
namunalaridan o`rganiladi. Shuni ta`kidlash lozimki, qatlam flyuidlari va ularni
uyum maydoni, hamda qatlam qaliniligi bo`yicha o`zgarish xususiyatlarini aniq
bilish ishlashni loyihalashtirish va tahlil qilishning zarur shartlaridandir. Shuning
uchun neft, gaz va suvning fizik xususiyatlarshsh aniqlash usullarni o`rganishga
alohida e`tiborni qaratish kerak.
➢ Ishlashni texnologik tarxi va loyihalari mahsuldor kollektorlarni ta`riflovchi katta
hajmdagi grafik ma`lumotlar bilan ta`minlanadi. Ularga tuzilmali xarita, g’ovaklik,
o`tkazuvchanlik, qalinlik, gidro-o`tkazuvchanlik xaritasi, geologik kesim, konning
o`rtacha normal qirqimi, shuningdek qatlamlarni litologik va fizik harxillik
darajasini baholash uchun grafik qurilishlar (chizmalar) kiradi.

---