5-mavzu: pul massasi va pul agregatlari reja

bilan salbiy bog’lanishga ega. Avvallari Federal zaxira tizimi bazida majburiy 
zaxirani pul taklifi hajmiga tasir qilish maqsadida qollagan. Biroq , yaqin yillarda , 
majburiy zaxira pul multiplikatori va pul taklifini hisoblashdagi ta’sirini yo’qotdi, 
buni keying paragraflarda ko’rib o’tamiz. 
Valyuta zaxirasidagi o’zgarishlar 
Oldin ta’kidlanganidek, Chekli depozitlar valyutadan farqli ravishda turli xil 
ko’payishlarni boshdan o’tqazadi. Shu sababli, qachonki chekli depozitlar valyutaga 
almashtirilganda , valyuta zaxirasi bazasi va qolgan o’zgaruvchilar o’zgarmagan 
holda, keskin o’zgarish sodir bo’lib, pul taklifi tarkibi turli kengayishlarni boshdan 
kechiradi. Turli kengayishlar umumiy darajasi qisqaradi va pul taklifi tushadi. 
Otiqcha zaxiralardagi o’zgarishlar 
Banklar ortiqcha zaxirani ushlab turishni ko’paytirganda, o’zining yo’nalishida 
foyda keltirmaydigan depozitning hosil bo’lishiga sabab bo’lgan holda, pul 

---

massasining kamayishi natijasida bu zaxiralar umuman kreditga berilmaydi. Boshqa 
tarafdan banklar kamroq zaxiraga pul o’tkazsa qarzlar va depozitlar ko’payadi va 
pul massasi ham oshadi. Pul massasi ortiqcha zaxiraga teskari bog’langan. 11 
sahifani eslaydigan bo’lsak ortiqcha zaxira saqlaydigan bank uchun eng foydali 
tarafi shundaki ular deposit oqimida yuzaga keladigan yo’qotishlarga qarshi 
sug’urtani 
shakllantiradi. 
Bu 
shuni 
anglatadiki, 
fular 
bankning 
muvaffaqiyatsizliklaridan boshqa korporatsiyalardan va Feddan qarz olish, qimmatli 
qog’ozlarni sotish, qarzlarni jalb et ish xarajatlaridan qochgan holda depozitlar 
oqimida bank tajribasini o’tkaza olish qobilyatiga ega bo’ladi. Agar banklar deposit 
oqimini oshishidan qo’rqsa, (Bunda, agar kutilgan deposit oqimi oshsa ) ular 
yo’qotish ehtimolligiga qarshi ko’proq sug’rta qilishni xohlaydi va ortiqcha zaxira 
ko’payadi.