5-mavzu. Tafakkur va nutqning psixologik tavsifi. Reja

Dj.Uotson tafakkurning ichki nutq va noverbal tovushsiz imo-ishora, mimika, yelka qisishi, qosh suzish, kommunikasiya, muloqotni birga qo`shib, keng ma`noda tushunadi va uni uchta shaklga ajratib o`rganadi. Nutq shakllaridan biri nutq malakalarini sekin-asta avj oldirish deb ataladi. Bu she`rni yoki sitatani aniq esga tushirishda o`z ifodasini topadi. Tafakkurning ikkinchi shakli sub`ekt uchun yangi bo`lmagan topshiriqni so`z yordami bilan yechish, yarim-yortisi unutilgan she`rni eslashga harakat va nihoyat, yangi topshiriqni yaqqol ifodali harakat va so`z yordami bilan yechish Dj. Uotson uchun malaka u individual egallagan va o`rganilgan xatti-harakatdir. Ushbu nazariya nuqtai nazaridan qarasak, tafakkur malakaga yaqinlashtirilib qo`yiladi, chunki she`rni esga tushirish ham tafakkur deb talqin qilinadi.
Ampirik bilimlar ular haqidagi narsalar va g'oyalarni taqqoslashda ishlab chiqariladi, bu ularga bir xil, umumiy xususiyatlarni ajratishga imkon beradi. Nazariy bilimlar yaxlit tizim ichidagi muayyan munosabatlarning roli va funktsiyasini tahlil qilish orqali yuzaga keladi, bu ayni paytda uning barcha ko'rinishlari uchun genetik jihatdan asos bo'lib xizmat qiladi.
2. Taqqoslash, ma'lum bir ob'ektlarning umumiy xususiyatlarini rasmiy ravishda ajratib turadi, uning bilimlari muayyan ob'ektlarni ma'lum bir sinfga tegishli bo'lishiga imkon beradi, bu narsalar aslida bir-biri bilan bog'liqmi yoki yo'qmi. Tahlil butun tizimning genetik jihatdan boshlang'ich munosabatini umumiy asos yoki mohiyat sifatida ochadi.
3. Kuzatuvga asoslangan empirik bilimlar ob'ektlarning tashqi xususiyatlarini aks ettiradi va ingl. Ob'ektlarni konvertatsiya qilish asosida yuzaga keladigan nazariy bilimlar ularning ichki munosabatlarini va aloqalarini aks ettiradi va shu bilan hissiy g'oyalardan tashqariga chiqadi.
4. Rasmiy ravishda, umumiy xususiyat ob'ektlarning maxsus va individual xususiyatlariga ega bo'lgan ketma-ketlik sifatida ajratiladi. Nazariy bilimda, butun tizimning haqiqiy universal munosabati uning turli ko'rinishlari bilan, umumjahon va birlik o'rtasidagi munosabatlar qayd etiladi.
5. Ampirik bilimlarni aniqlashtirish-tegishli sub'ektlar sinfiga kiritilgan tasvirlarni, misollarni tanlashdir. Nazariy bilimlarni aniqlashtirish-bu butun tizimning umumiy asosidan maxsus va yagona namoyonlarini olib tashlash va tushuntirish.
6. Ampirik bilimlarni aniqlashning zarur vositasi so'z-atamalar. Nazariy bilimlar, birinchi navbatda, aqliy faoliyat usullari, so'ngra turli xil ramz-belgilar tizimlarida, xususan, tabiiy va sun'iy til vositasida ifodalanadi.
Empirik va nazariy fikrlash. O'quvchi P. ya Galperinning ta'kidlashicha, harakatning taxminiy asosini hisobga olgan holda, uch turdagi yo'nalishni ajratib turadi. Ularning ikkinchisi, uchinchisi, ^ ' o'rganilayotgan hodisani chuqur tahlil qilish, tegishli hodisalar tizimidagi o'rnini tushunish, ushbu muayyan harakatlar haqidagi g'oyani yanada keng tarqalgan harakatlar usuli sifatida taqdim etishga asoslangan ta'lim faoliyatini tashkil etishni nazarda tutadi.
V. V. Davydovning fikriga ko'ra, aqliy harakatlarning umumlashtirilgan usullarini o'rganish o'quvchilarning abstraktsiyalari va mazmunli tabiatning umumlashtirilishi, ularning nazariy tushunchalarini assimilyatsiya qilish bilan bog'liq. V. V. Davydovning fikriga ko'ra, zamonaviy maktab ta'lim tizimi tushunchalarni shakllantirishga empirik yondashishga asoslangan. Bu maktab o'quvchilari uchun juda ko'p vaqt talab qiladigan samarasiz yo'l bo'lib, ko'plab xatolarga olib keladi.Empirik fikrlash va nazariy fikrlash nima? Ularning xususiyatlari qanday? Empirik fikrlashning xarakterli xususiyati shundaki, u faqat ob'ektlarning tashqi aloqalarini aks ettiradi va hodisalarning mohiyatiga kira olmaydi. Bu kundalik hayotda, kundalik hayotda foydalanadigan fikrlash turidir.
Nazariy fikrlash ob'ektlarning ichki aloqalarini va ularning rivojlanish qonunlarini aks ettiradi. Shunday qilib, olim, shuning uchun ilmiy izlanishlar davom etmoqda. Shuning uchun nazariy fikrlashni ilmiy fikrlash deb atash mumkin.Empirik fikrlash asosan induktiv tipdagi xulosalar bilan tavsiflanadi, nazariy-chegirma.Empirik fikrlash usuli — o'ziga xosdan mavhum, nazariy-abstraktdan tortib to o'ziga xosgacha ko'tarilish.Ayni paytda, Davidov, asosan, ta'limning dastlabki bosqichlarida asosiy tushunchalarning aksariyati empirik tarzda shakllantiriladi. Nazariy fikrlash, odatda, o'z-o'zidan shakllanadi, barcha maktab o'quvchilari uchun emas, balki eng yaxshi emas - eng iqtisodiy yo'l emas.Nazariy fikrlashni shakllantirishning uslubiy jihatlari. Keling, maktabda eksperimental ta'limni tashkil etishga qisqacha to'xtalamiz.