5-мавзу: талаб ва таклиф эластиклиги режа: Эластиклик тушунчаси

Абсолют эластик бўлган талаб чизиғи

• Абсолют ноэластик бўлган талаб чизиғи

• Талаб эластиклигига қуйидаги омиллар таъсир кўрсатади:
• 1. Ўринбосар товарлар мавжудлиги. Ўринбосар товарлар қанча кўп бўлса, товарга талаб эластиклиги шунча юқори бўлади.
• 2. Товарнинг оила бюджетидаги салмоғи қанча юқори бўлса, талаб эластиклиги ҳам шунга кўра юқори бўлади.
• 3. Даромад миқдори. Истеъмолчининг даромади ошган сари юқори категорияли товарларга талаб эластиклиги пасаяди ва паст категорияли товарларга талаб эластиклиги ошади. Даромад пасайганда эса аксинча.
• 4. Товарнинг категорияси ва сифати. Товарнинг ҳашам предмети (талаб эластиклиги юқори) ёки бирламчи эҳтиёж предмети (талаб эластиклиги паст) эканлигига қараб ўзгаради. Масалан АҚШда ўтказилган тадқиқотга кўра нонга талаб эластиклиги коэффициенти 0,15, электр энергиясига 0,13, кийик-кечак ва пойафзалга 0,2, автомобилга 1,87 ва чинни буюмларига 1,54 га тенг бўлган.
• 5. Товар захираси. Товар захираси қанча кўп бўлса, унга талаб эластиклиги шунча юқори бўлади.
• 6. Истеъмолчиларнинг кутишлари. Қисқа ва узоқ муддатлар учун айнан бир товарга талаб эластиклиги турлича бўлади.

• Талаб эластиклигига таъсир кўрсатувчи асосий омиллар

• 3. Талаб эластиклиги нархдан ташқари, даромадга ҳам боғлиқдир. Кўпгина товарларга талаб истеъмолчилар даромади ошганда ошади ёки аксинча даромад камайганда пасаяди.
• Даромад бўйича эластиклик - бу даромаднинг (R) бир фоизга ўзгариши талаб ҳажмини (Q) неча фоизга ўзгартиришини кўрсатади:

• Товарлар даромадга боғлиқ талаб эластиклигига кўра қуйидаги категорияларга бўлинади:
• юқори категорияли товарлар, агар ER>1 бўлса;
• қуйи категорияли товарлар, агар ER<1 бўлса.

• 3. Бир товарга бўлган талабга ўринбосар ёки тўлдирувчи бўлган иккинчи бир товарнинг нархи ҳам таъсир кўрсатиши мумкин. Масалан, мол ва қўй гўшти маълум маънода ўринбосар товарлар ҳисобланади. Агар мол гўштининг нархи ошса, қўй гўштига талаб ошади. Бундай боғлиқликдаги ўзгаришга