5-мавзу. Тармоқлар ва уларнинг иқтисодий тавсифлари ва кўрсаткичлари

Марказлашган бухгалтерия
Барча бошланғич ва йиғма хужжатлар хўжаликнинг бўлинмаларида тўзилиб, марказий бухгалтерияга топширилади ва у ерда бу хужжатларни ишлаш, хўжалик муомалаларининг бухгалтерия хисобининг тегишли синтетик ва аналитик счётларида акс эттириш, чораклик, ярим йиллик, тўққиз ойлик ва йиллик бухгалтерия баланси ва хисоботларини тўзиш амалга оширилади.
Марказлашмаган бухгалтерия
Дастлабки ва йиғма натижаларни ишлаш, синтетик ва аналитик хисобни юритиш ҳамда баланс ва хисоботларни тўзиш хўжаликнинг бўлинмаларида амалга оширилади.
Ижтимоий маҳсулотни такрор ишлаб чиқаришдан ташқари бухгалтерия хисобида меҳнат кучлари ва ишлаб чиқариш муносабатларини такрор ишлаб чиқариш ҳам акс эттирилади.
Бухгалтерия хисобида ишчи кучини такрор ишлаб чиқариш, меҳнат кучини тайёрлаш билан боғлиқ булган ҳар хил харажатларни ҳамда иш ҳақи ва уларнинг турли хилдаги даромадлари харакатини хисоблаб топиш йўли билан аниқланади.
Ишчи кучини тайёрлаш харажатлари, иш ҳақини тулаш ва хўжаликларнинг даромадларини тақсимлаш, моддий қийматликлар ва пул маблағларини сарфлашни англатади.
Ишлаб чиқариш муносабатларини такрор ишлаб чиқариш бухгалтерия хисобида мулкчиликнинг ҳар хил шаклларидаги корхона жамғармаларининг мавжудлиги ва ҳаракатини акс эттирган ҳолда қайд қилинади.
Такрор ишлаб чиқариш жараёнида уларнинг ўзгаришини курсатиб, бухгалтерия хисоби мулкнинг ривожланишини тавсифлайди ва шу билан ишлаб чиқариш муносабатларини такрор ишлаб чиқарицг ҳақидаги зарур кўрсаткичларни беради.
Назорат учун саволлар
1. Бухгалтерия хдсоби фанининг ривожланиш тарихи ҳақида гапиринг?
2. Бухгалтерия хисоби фанининг вазифалари ҳақида гапиринг?
3. Марказлашган бухгалтерияга тушунча беринг?
4. Марказлашмаган бухгалтерияга тушунча беринг?
Asosiy adabiyotlar:
1. “O‘zbekistan Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar strategiyasi to‘g‘risida”gi O‘zbekistan Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-4947-sonli Farmoni.
2. Mirziyoev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga qo‘ramiz. - Toshkent: “O‘zbekistan” NMIU, 2017. - 488 b.
3. Kuljonov O., Xusinov I., Jumanazarov S. Buxgalteriya xisobi nazariyasi. O‘quv qo‘llanma. -T.: Iqtisod-moliya, 2018. -237 b.
4. Fulomova F. Buxgalteriya xisobidan mustaqil urganish uchun qo‘llanma. -T. “Norma” 2013.
5. Мисиров К., Курбанов З., Абдибаева Т., Очилов О. Теория бухгалтерского учета. O‘quv qo‘llanma. -T.: Iqtisod-moliya, 2018. -260 b.
6. Narbekov D., Maxmudov A., Muxammedova D. Buxgalteriya xisobi. O‘quv qo‘llanma. -T.: Iqtisod-moliya, 2018. -236 b.