5-tema: PedagogikalÍq sistemalardÍ sal

Kadrlar menen támiyinlew. Kanada mektep basshıları lawazımǵa erisiw ushın bilimlendiriwge basshılıq qılıwdan sabaq beriw ushın arnawlı oraylarda oqıydı. Bunday oraylarda olar basshılıq qılıp, mektep ekonomikasın basqarıw, bilimlendiriwdegi yuridikalıq máseleler, nızamshılıq, ata-analar menen islesiw mádeniy aǵartıw jumısların shólkemlestiriw, jámáátte jaqsı psixologiyalıq ortalıqtı payda etiw sıyaqlı táreplerdi úyrenedi. Oraydaǵı oqıw juwmaqlanǵannan soń sawbette, test imtixanlarınan ótedi. Direktor sabaq bermeydi. Onıń jumısı  jıl dawamında dıqqat penen baqlap barıladı. Kópshilik jaǵdaylarda direktorlar mektep qasındaǵı úyde jasaydı. Sol eki jıl dawamında mektep direktorı talantlı shólkemlestiriwshi basshı sıpatında is kórsete almasa, ol jáne qaytarılıp muǵallimshilikke ótkeriledi. Direktor  jastan soń ulıwma islemeydi. Oqıtıwshılardı jumıstan alıwdı mektep direktori ámelge asırmaydı, jaqsı islemeytuǵın oqıtıwshılardı direktordıń kórsetpesine muwapıq bilimlendiriw inspekciyası tárepinen tekseriledi. Onıń tártibi muǵallimshilik háreketi, balalar, ata-analar ortasındaǵı abırayı dıqqat penen úyreniledi hám tiyisli sharalar qollanıladı. Mektep oqıtıwshılarına qoyılǵan talap (Oqıtıwshılar ózleriniń teoriyalıq kórgizbeli tájiriybelerin asırıwǵa úlken áhmiyet beredi. Tájiriybe asırıw kurslarınan ótiw ushın anıq waqıt belgilep qoyılǵan. Waqtı waqtı menen oqıtıwshılar ózleriniń qálewi menen test oraylarında imtixan tapsıradı. Bul imtixanlar dáwirinde oqıtıwshınıń jumısında ayırım kemshilikler sezilip, tájiriybe asırıwǵa zárúrshilik bolsa ózleriniń waqtı hám byudjetleri esabınan tájiriybe asıradı. Kanada bilimlendiriw sistemalarında mektepten hám klastan tısqarı mekemeler kózde tutilmaǵan. Kanadada júdá joqarı. Ásirese, baslawısh mekteplerde oqıtıwshı óz kásibiniń mamanı artist, muzikant, sportshı, shólkemlestiriwshi úlgili minez iyesi bolıw kerek. Biraq mekteplerde, liceylerde hár túrli dógerekler bar. Oqıwshılar ushın túrli sport sekciyaları, ushırasıwlar, sayaxatlar, jarıslar oqıw mekemesiniń ózinde shólkemlestiriledi. Kategoriyalaw procesiniń jańa áhmiyetli baǵdarı toltırıwshı tálimdi rawajlandırıw bolıp qalmaqta. Qosımsha mekteplerdiń payda bolıwınıń sebebi, AQSh hám Batıs Evropada ózlestire almaytuǵın hám úlgere almaytuǵın oqıwshılardıń kóbeyip baratırǵanlıǵı bilimlendiriw sıpatınıń túsip baratırǵanlıǵınan. -jıldaǵı AQSh mámleketlik hújjetlerinen biri tuwrıdan tuwrı «mámleket qáwip astında» dep atalǵan. Onda oqıwshılardıń ózlestiriwindegi «ortashalıq» 0-0 shólkemlestiretuǵını funkcional sawatsızlıq háwij alıp baratırǵanlıǵı bayan etilgen.  jıllarda AQSh oqıwshılarınıń 0 jıllarǵa qaraǵanda reyting kórsetkishi ten ge tústi. Franciyada hár úsh liceyinen biri áwmetsizlikke ushırap atır. Bilimlendiriwde júz berip atırǵan jaman jaǵdaylardıń aldın alıw qosımsha bilimlendiriwdiń wazıypasına kiredi. Qosımsha bilimlendiriw mektepke shekemgi tárbiya mekemelerinde mektep hám liceylerde ámelge asırılmaqta. AQShta bul iske ulıwma xabar baylanıslarınıń múmkinshilikleri de qaratılǵan. Milliy telekompaniya arnawlı oqıw kanalı arqalı 0 saatlıq oqıw kórsetiwleri shólkemlestirilgen. Oqıw procesin kategoriyalawdı alıp barıw boyınsha shet mámleketlerdiń kópshiliginde izertlewler dawam ettirilmekte.