51 Ilmiy Maqolaning asosiy qolipi nimalardan iborat?

Hisoblash
Rasmiy ravishda, agar f har bir nashr uchun sitatalar soniga mos keladigan funksiya bo'lsa, biz h indeksini quyidagicha hisoblaymiz. Avval f qiymatlarini eng katta qiymatdan eng past qiymatga tomon buyruq beramiz. Keyinchalik f ning pozitsiyadan katta yoki teng bo'lgan oxirgi holatni izlaymiz (biz bu pozitsiyani h deymiz). Misol uchun bizda 5 ta A, B, C, D va E maqolasi 10, 8, 5, 4 va 3 sitatali bo'lgan tadqiqotchi bor. Uning h indeksi 4 ga teng, chunki to'rtinchi maqolasida 4 ta sitata bor va beshinchi maqolasida faqatgina 3 ta sitata bor xolos. Aksincha, agar xuddi shunday maqolalarda 25, 8, 5, 3 va 3 ta sitata bo'lsa, bunda h indeks 3 ga teng bo'ladi, chunki to'rtinchi maqolada faqatgina 3 ta sitata bor xolos.
Eng katta qiymatdan eng past darajaga qadar kamayib boradigan tartibda buyurtma qilingan funktsiyaga ega bo'lsak, h indeksini quyidagicha hisoblashimiz mumkin:
h-index (f) = {\displaystyle \max _{i}\min(f(i),i)} \max _{i}\min(f(i),i).
Hirsch indeksi Eddington raqamiga o'xshash, velosipedchilarni baholash uchun ishlatiladigan oldingi o’lchov kabidir. h-indeks ma'lum tadqiqotchining ishini baholashda an'anaviy jurnal ta'siriga oid faktor o'lchovlariga alternativ vazifani bajaradi. Chunki faqatgina eng ko'p sitata olgan maqolagina h-indeksda qatnasha oladi, uni aniqlash oddiy jarayondir. Hirsch, bir olimning Milliy Akademiya a'zoligi yoki Nobel mukofoti singari unvonlarni qo'lga kiritgani uchun yuksak prognoz ko'rsatkichiga ega ekanini namoyish qildi. H-indeksi ko'rsatkichi sitatalarni yig'ilib borishiga asoslangan va shuning uchun u tadqiqotchining "ilmiy yoshi" ga bog'liq o'sib boradi.
H-indeksi indikatsiya ma'lumotlar bazalari yoki avtomatik vositalar yordamida qo'lda aniqlanishi mumkin. Scopus va Web of Science kabi obuna asosida ma'lumotlar bazalari avtomatik hisoblash vositalarini taqdim etadi. Harzingning Publish yoki Perish dasturi Google Scholar yozuvlari asosida h-indeksini hisoblab chiqadi. 2011 yil iyul oyidan boshlab, Google o'z hisobidan avtomatik ravishda hisoblangan h-indekslarini va i10-indekslarini taqdim eta boshladi.
65) SCOPUS.com ma'lumotlar bazasining xususiyatlari haqida ma’lumotlar bering.
Жорий йилнинг июнь ойида Elsevier илмий нашриёт уйи Scopus маълумотлар базасидан чиқариб ташланган журналларнинг янги рўйхатини эълон қилди (манба: https://ua.publ.science/ru/blog/vtoroye-isklyucheniyezhurnalov-so-scopus). Бу 2020 йил давомида шундай рўйхатларнинг иккинчиси бўлиб, биринчиси март ойида эълон қилинганди. Бу сафар дунёдаги энг йирик тўртта илмий нашриёт уйларининг бири бўлган Elsevier сифат тамойилларга жавоб бера олмаган ва Scopus билан ҳамкорлик шартларини бажара олмаган журналларни жамоатчилик эътиборига ҳавола этди. Шу муносабат билан Инновацион ривожланиш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник ахборот маркази Scopus маълумотлар базасидан 2020 йил июнь ойида чиқариб ташланган 2017-2018 йиллар давомида юртимиз олимларининг журналлардаги мақолалари таҳлилини қилди. 2017-2018 йилларда маҳаллий олимлар томонидан жами 1,121 та мақола чоп этилди (2017 йилда – 590 та, 2018 йилда – 531 та). Улардан фақат 10 та мақола маълумотлар базасидан чиқарилган журналларда чоп этилган (2017 йилда – 3 та ва 2018 йилда 7 та). Бу 1 фоиздан ҳам кам бўлиб, ижобий кўрсаткич ҳисобланмайди. Ўз навбатида 2019-2020 йиллардаги нашрлар келгуси йил текширилиши мақсадга мувофиқ эканини таъкидлаш жоиз. Scopus – бу тақриз қилинаётган адабиётлар: илмий журналлар, китоблар, ва конференция материалларида берилган ҳаволалар ҳақидаги қисқача тавсиф ва маълумотларни ўз ичига олган энг йирик маълумотлар базаларидан биридир. Scopus илм-фан, техника, тиббиёт, социология, санъат ва гуманитар фанларнинг турли соҳаларида дунё тадқиқот натижалари ҳақида кенг қамровли маълумотлар бериб, тадқиқотларни кузатиш, таҳлил қилиш ва визуаллаштириш учун интеллектуал воситаларни таклиф этади. Scopus маълумотлар базасига кириш учун ношир электрон ариза тўлдириб, тегишли сўровнома юбориши керак. Дунёнинг турли соҳаларидан 30 нафарга яқин олимлар ва кутубхоначилардан иборат Маслаҳат қўмитаси томонидан таклифга ижобий баҳо берилса, нашр ҳавола қилинувчи нашрлар рўйхатига киритилади. Агар рад жавоби олинган бўлса, такрорий ариза бир йилдан сўнг юборилиши мумкин.

66) Mualliflar va ular haqidagi ma'lumotlarni topish uchun SCOPUS.com dan foydalanish

Scopus маълумотлар базасига кириш учун ношир электрон ариза тўлдириб, тегишли сўровнома юбориши керак. Дунёнинг турли соҳаларидан 30 нафарга яқин олимлар ва кутубхоначилардан иборат Маслаҳат қўмитаси томонидан таклифга ижобий баҳо берилса, нашр ҳавола қилинувчи нашрлар рўйхатига киритилади. Агар рад жавоби олинган бўлса, такрорий ариза бир йилдан сўнг юборилиши мумкин. Бу маълумотлар базаси томонидан индексланадиган нашрлар орасида бўлишнинг ягона йўли эмас. Халқаро хизмат экспертлари, уларнинг фикрига кўра қўмита томонидан кўриб чиқишга лойиқ бўлган мақолаларни мустақил равишда тақдим этиш ҳуқуқига эга. Танловдан ўтиш учун нашр муайян мезонларга жавоб бериши керак, жумладан, чоп этиш мунтазамлиги (йилига камида бир марта), инглиз тилидаги мақолаларнинг тўлиқ нашр этилиши, материалларни юқори сифатда тақдим этиш, тадқиқотларнинг оммавийлиги, оммабоплиги, ишончлилиги, инглиз тилига таржимаси билан ўз веб-сайтининг мавжудлиги, обуначилар сони (нашриётчиларга барча талаблар ва тавсиялар нашриёт веб-сайтида жойлаштирилган). Деярли ҳар доим, экспертлар кенгаши ISSN, рецензиялар, мақолаларда фойдаланилган адабиётлар рўйхатлари, мақолаларга инглиз тилидаги изоҳлар ва ўз интернет-манбаси бўлмаган тақдирда аризаларни рад этади. Охиргиси юқори техник ва таркибий даражада бажарилган бўлиши керак. Elsevier, шунингдек, вақти-вақти билан Scopus маълумотлар базасидан чиқариб ташланган журналлар рўйхатини эълон қилади. Агар чиқариб ташланган журналда чоп этилган мақола Scopus маълумотлар базасига тушиб бўлган бўлса, у ўша ерда индексланишни давом эттиради. Аммо маълумотлар базасидан чиқариб ташланган нашрда чоп этилишини кутаётган ишлар энди Scopusда индексланмайди. Бунинг оқибатида эса олим ўз вақти, ресурси ва пулини йўқотади. У ўзига мос журнални топиш ва иккинчи марта ҳам куйиб қолмаслик учун яна сарф-харажат қилишига тўғри келади.