6- amaliy mashg`ulot Mavzu

Kimyoviy muvozanat va unga ta’sir etuvchi omillar.
aA+bB=cC+dD reaksiya uchun υ_to’g’ri=k₁·[A]^a·[B]^b υ_tesk=k₂·[C]^c·[D]^d
K_M-muvozanat konstantasi; P-gazlarning xususiy (parsial) bosimlari.

1. Kimyoviy muvozanat va unga ta’sir etuvchi omillarni (Le-Shatele prinsipi) tushuntiring.

2. Quyidagi reaksiyalarda bosim oshirilsa, moddalarning boshlang’ich konsentratsiyasi oshirilsa, sistema bosimi kamaytirilsa va hosil bo’lgan mahsulot sistemadan chiqarib turilsa muvozanat qaysi tomonga siljiydi?
a) NH_3(g) + O_2(g) ↔ NO_(g) + H₂O_(g); b) C₂H₂ + O₂ ↔ CO₂ + H₂O;
c) CO + O₂ ↔ CO₂; d) N₂ + H₂ ↔ NH₃;
e) SO₂ + O₂ ↔ SO₃; f) CO + Cl₂ ↔ COCl₂.
3. N₂ + H₂ ↔ NH₃ reaksiyada muvozanat qaror topgandan keyin moddalarning konsentratsiyalari quyidagicha [N₂]=0,4 mol/l; [H₂]=1,2 mol/l; [NH₃]=0,8 mol/l. shu reaksiyaning muvozanat konstantasini hisoblang. J: 0,9.
4. A + 2B ↔ C tenglama bilan ifodalanuvchi jarayonda moddalarning muvozanat konsentratsiyasi tegishlicha [A]=0,12 mol/l; [B]=0,24 mol/l; [C]=0,295 mol/l ga teng. Shu reaksiyaning muvozanat konstantasini hisoblang. J: 42,68.
5. CO + Cl₂ ↔ COCl₂ ushbu reaksiyada moddalarning boshlang’ich konsentratsiyalari tegishlicha [CO]=4 mol/l; [Cl₂]=5 mol/l ga teng. K_M=1 bo’lsa, moddalarning qancha qismi reaksiyaga kirishgan?
J: [CO]=2,765 mol/l; [Cl₂]=2,765 mol/l.
6. CO₂ + H₂ ↔ CO + H₂O ushbu reaksiyada moddalarning muvozanat konsentratsiyalari tegishlicha [CO₂]=0,15 mol/l; [H₂]=0,1 mol/l; [CO]=0,2 mol/l; [H₂O]=0,2 mol/l; K_M=1. Moddalarning boshlang’ich konsentratsiyalarini toping.
J: [CO₂]=0,35 mol/l; [H₂]=0,30 mol/l.
7. N₂ + O₂ ↔ 2NO moddalarning boshlang’ich konsentratsiyalari tegishlicha [N₂]=0,049 mol/l; [O₂]=0,01 mol/l ga teng. Reaksiya natijasida 0,005 mol/l NO hosil bo’lsa, moddalarning muvozanat konsentratsiyalarini aniqlang.
J: [N₂]=0,0465 mol/l; [O₂]=0,0075 mol/l.
8. N₂ + H₂ ↔ NH₃ ushbu jarayonda reaksiyada ishtirok etayotgan va hosil bo’lgan moddalarning muvozanat konsentratsiyalari [N₂]=0,8 mol/l; [H₂]=1,5 mol/l; [NH₃]=1 mol/l. Sistemaning muvozanat konstantasini aniqlang. J: 0,37.
9. H₂ + I₂ ↔ 2HI reaksiyaga kirishuvchi moddalarning boshlang’ich konsentratsiyalari [H₂]=0,07 mol/l; [I₂]=0,05 mol/l ga teng. K_M=0,25 bo’lsa, moddalarning muvozanat konsentratsiyalarini hisoblang.
J: [H₂]=0,041 mol/l; [I₂]=0,021 mol/l.
10. 2NO + O₂ ↔ 2NO₂ reaksiyada moddalarning muvozanat konsentratsiyalari [NO]=0,2 mol/l; [O₂]=0,3 mol/l; [NO₂]=1,2 mol/l ga teng. Reaksiyaning muvozanat konstantasini va moddalarning boshlang’ich konsentratsiyalarini hisoblang.
J: 120; [NO]=1,4 mol/l; [O₂]=0,9 mol/l.
11. 2NO + O₂ ↔ 2NO₂ ushbu reaksiyada moddalarning muvozanat konsentratsiyalari quyidagicha [NO]=0,2 mol/l; [O₂]=0,1 mol/l; [NO₂]=0,2 mol/l. Reaksiyaning muvozanat konstantasi va moddalarning boshlang’ich konsentratsiyalarini hisoblang.
J: 10; [NO]=0,4 mol/l; [O₂]=0,2 mol/l.
12. CO + H₂O ↔ CO₂ + H₂ ushbu reaksiyada reaksiyaga kirishayotgan moddalarning boshlang’ich konsentratsiyalari [CO]=3 mol/l; [H₂O]=2 mol/l ga teng. K_M=1. moddalarning muvozanat konsentratsiyalarini aniqlang.
J: [CO]=1,8 mol/l; [H₂O]=0,8 mol/l.
13. 200 ⁰C da CO₂ ni uzoq vaqt qizdirish natijasida konsentratsiyalari [CO₂]=0,974 mol/l; [CO]=0,0173 mol/l; [O₂]=0,00863 mol/l ga teng bo’lgan gazlar aralashmasi olindi. Shu reaksiyaning muvozanat konstantasini hisoblang. J: 2,7·10^-6.
14. 2SO₂ + O₂ ↔ 2SO₃ ushbu jarayondagi moddalarning muvozanat konsentratsiyalari [SO₂]=0,4 mol/l; [O₂]=0,08 mol/l; [SO₃]=0,2 mol/l ga teng. Kislorodning 50 % miqdori reaksiyaga kirishgandan so’ng moddalarning muvozanat konsentratsiyalarini aniqlang. J: [SO₂]=0,32 mol/l; [O₂]=0,04 mol/l [SO₃]=0,12 mol/l.
15. Quyida keltirilgan ma’lumotlar asosida A + B ↔ C + D reaksiyaning muvozanat konstantasini aniqlang. [A]_m=1,2 mol/l; [B]_m=1,3 mol/l; [C]=1 mol/l; [D]=1 mol/l. J: 0,64.