6-amaliy mashg’ulot mavzu: Rezba ochish dastgohini tuzilishi va ishlash printsipini o’rganish Ishdan maqsad

6-AMALIY MASHG’ULOT
Mavzu: Rezba ochish dastgohini tuzilishi va ishlash printsipini o’rganish
Ishdan maqsad: Mashinasozlik texnologiyasi amaliy injenerlik - muhandislik va ilmiy fanlarning yig‘indisi bo‘lgan kompleks fan hisoblanadi. Mashinasozlik texnologiyasi - bu mashinalarni kerakli sonda va sifatda amaliy tayyorlash, ishlab chiqarishni tayyorlash, ishlab chiqarish programmasini belgilash va tannarxini iqtisodiy kamaytirish bilan tayyorlash kiradi.
Kerakli asbob va materiallari.Detal, Bazaviy detal,prokat, list, quymalar,dvigatellar.
Ba’zi qismlarini qizdirilsa, shakl xatoligiga olib keladi (g‘ijimlanadi).
Detalni qizishi qirqish rejimiga bog‘liq.
Detal qizishi natijasida yo‘nilayotgan detalning geometrik shaklida hosil bo‘lishi mumkin bo‘lgan xatoliklar sxemasida ko‘rsatilgan.
Yo‘nilayotgan zagotovkaning harorat maydoni (a) va uni yo‘nib bo‘lingandan keyingi shakli (b).

Bunday xatoliklar sezilarli darajada bo‘lishi mumkin. Masalan, uzunligi 2000 mm, balandligi 600 mm bo‘lgan cho‘yan staninani 24⁰C ga qizdirilsa (ishlash tomonidan) u butun uzunligi bo‘yicha 0,02 mm ga egiladi.

Mashinasozlikda texnikani va texnologiyani rivojlantirish mashinalar, samolyotlar va boshqa buyurtmalarning sifatini, aniqligini yaxshilanishi, ularni ekspluatatsiya qilish davrini uzayishiga olib keladi. Bunga texnologiya va ishlab chiqarish jarayonlarini takomillashuvi hisobiga erishiladi. Mashinalarni ishlab chiqarishda sarf harajatlarni kamaytirish, bu buyumni ishlab chiqarishni tannarxini kamaytirishga olib keladi.
Texnologik muammolarni ijobiy hal qilish uchun, mutaxassislarni jalb qilnadi. Mashinasozlik texnologiyasi-mashina detallarini tayyorlashni, yig‘ishni, ta’mirlashni texnologik jarayonini, bajarish ketma-ketligini nazorat qilib boradi. Ishlab chiqarish jarayoni sifatini oshirish bo‘yicha, texnik va texnologlar shug‘ullanadilar.

Bizning respublikamiz rivojlangan mashinasozlikga egadir: bular samolyotsozlik, asbobsozlik, mashinasozlik, avtomobilsozlik, qishloq xo‘jaligi mashinasozligi va boshqalar. Mashinasozlikni yanada rivojlantirish uchun, yuqori. malakali mutahassis texnologlar, konstruktorlar talab qilinadi. Bu mutaxassislar mashinasozlik xususiyatlarini, mexanik ishlash usullari yordamida mashinani bikr va bikr bo‘lmagan detallarini tayyorlash texnologiyasini loyixalashni o‘rganib chiqadilar. Texnologik jarayonni sifatli loyixalashda stanokni, moslamani, kesuvchi va o‘lchovchi asboblarni to‘g‘ri tanlash, qiytim va qirqish rejimlarini optimal hisoblashga bog‘liq. Hozirgi zamonda elektronikani jadal sur’atlar bilan rivojlanishi natijasida, mashinasozlik korxonalari avtomatik jihozlar, raqamli dastur bilan boshqariladigan stanoklar va kompyuterlar bilan ta’minlanmoqda. Texnologik jarayonlarni loyihalash vaqtini qisqartirish uchun, zamonaviy elektron hisoblash kompyuterlaridan foydalanilmoqda, bundan tashqari, har yili sexdagi stanoklarni va boshqa, jihozlarni (8-10%) ga yangilab turish kerak. Mashinasozlik korxonalaridagi texnologiyalar sohasida tub o‘zgarishlar qilish uchun, oliy o‘quv yurtlarimi bitirib, chiqayotgan mutaxassislar, yaxshi bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishi kerak.

Sifat ko‘rsatkichlari Davlat standarti tomonidan belgilanib qo‘yilgan. Mashinaning eng asosiy sifat ko‘rsatkichlariga mashinaning texnikaviy darajasi, eksplutatsiya qilish ko‘rsatkichlari, uning ishonchliligi, iqtisodiy va estetik ko‘rsatkichlari kiradi. Texnikaviy darajasiga unumdorligi, quvvati, f.i.k., yuk ko‘taruvchanligi, aniq ishlashi va avtomatlashtirilganlik darajasi kiradi. Mashinaning takomillashganlik darajasini eskiziga solishtirib baholash mumkin.
Mashina o‘z xizmat vazifasini iqtisodiy nuqtai nazardan to‘liq bajarishi uchun, kerakli bo‘lgan sifat ko‘rsatkichlariga ega bo‘lishi kerak.