6-Amaliyot. Optik o’zgartkichlari konstruksiyalari va ularni loyihalash. Optoelektronika

4. CHiziqli va burchakli o‘lchashlar uchun qo‘zg‘aluvchan ekranli optoelektron o‘zgartkichlar.
4– rasmda qo‘zg‘aluvchan ekranli optoelektron o‘zgartkichning konstruksiyalari keltirilgan bo‘lib, ularning ekranlari chiziqli va burchakli siljiy oladi.
4, a – rasmda ekran nur manbai 3 ning yonida joylashgan.
SHunday qilib kovak yorug‘lik o‘tkazgichli optoelektron asboblarning barchasida kovak yorug‘lik o‘tkazgich va qo‘zg‘aluvchi element mavjud bo‘ladi. Bunda nur manbai ham, nur qabul qilgich ham, ekranlar ham, qo‘shimcha yorug‘lik o‘tkazgichlar ham qo‘zg‘aluvchan element sifatida ishlatiladigan bo‘lishi mumkin.
Ular kovak yorug‘lik o‘tkazgichni bo‘ylama o‘qi yo‘nalishida ham, ko‘ndalang o‘qi yo‘nalishida ham harakatlanishi mumkin.
Bunda nur manbai va nur qabul qilgichi jamlangan yoki sochilgan xolda bo‘lishi mumkin.
Kovak yorug‘lik o‘tkazgichning differensial konstruksiyalari samaraliroq bo‘lib, unda aniqlik va sezgirlik yuqori bo‘ladi, hamda statik tavsifining to‘g‘ri chiziqliligi yaxshilanadi
(4 – rasm).


Optoelektron asboblar matematik modellarining umumiy xolatlari.

1 – rasmda optoelektron element (OEE) ning funksional sxemasi keltirilgan.

1- rasm. OEE ning funksional sxemasi:

NM – nur manbai; NQQ – nur qabul qilgich; YOO‘ – yorug‘lik o‘tkazgich;

KMB – kuchlanish manbai bloki; O‘S – o‘lchash sxemasi.
Ko‘plab optoelektron elementlarning ishlash prinsipi o‘lchash manbai O‘M dan Ф_o (0) ni hosil qilib yorug‘lik oqimining yorug‘lik o‘tkazgich YOO‘ orqali o‘tishi va YOO‘ dan chiqayotgan yorug‘lik oqimi F ni nazorat qilishga asoslangan, bunda yorug‘lik oqimi YOO‘ da kirish kattalik X_kir ni turli ta’sirlariga chalinadi.
YUqorida aytilagnlardan kelib chiqib OEE ning umumiyroq matematik modelini quyidagicha tenglama bilan tasvirlasa bo‘ladi:
F(X_kir., В)*Ф₀(0,τ)=F₀ (X,τ)

(1) – tenglamadan ko‘rinib turibdiki, kirish kattaligi X_kir Ф₀ (0,τ) parametrlariga ta’sir qiladi va tavsiflarini o‘zgartiradi. Natijada

Ф₀ (0,τ) operator F yordamida chiqish yorug‘lik oqimi Ф(x,τ ) ga aylanadi va nur qabul qilgich NQQ yordamida qabul qilinib OEE chiqishida o‘lchanuvchi U_chik signalini hosil qiladi. OEE ning matematik modelini topish uchun operator F funksiyasi aniqlanishi kerak.