6-laboratoriya mashg`uloti beton uchun mayda to’ldiruvchilarning xossalari. Qumning xossalarini aniqlash. To`Kma zichlik, zichlik, zarralar orasidagi bo`shliq. Betonlar uchun yirik to’ldirgich chaqiq tosh(shag’AL)ning xossalari

 
3- ISH. QUMNING BO‘SHLIG‘INI ANIQLASH (hisoblash usuli bilan) 
Qumning g‘ovakligi, ya’ni zarralari orasidagi bo‘shliqlar qumning avvaldan hisoblab 
chiqarilgan zichlik ko‘rsatkichi bo‘yicha aniqlanadi. Qumning zichligi (hajm bo‘yicha % da) 
formula yordamida 0,1% gacha aniqlikda hisoblab chiqariladi: 
Qumning zichligi - . . . g/sm
3
To‘kilgan qumning o‘rtacha zichligi - ..........kg/m
3
. 
Qumning bo‘shlig‘i - . . . . %.
Hisoblash formulasi: 
%
100
1
.









х
т
q
V


 
4- ISH. QUMNING NAMLIGINI ANIQLASH 
Ta’rif. Tabiiy holatdagi narmal haroratdagi qumning o‘zida namlik saqlanadigan 
qumning namlik darajasi deyiladi. 
Asbob va uskunalar. Quritish javoni, tarozi, kurakcha, vaqt o‘lchagich. 

---

Ishlash tartibi. Qumning namlik darajasi quyidagicha aniqlanadi, qumning o‘rtacha 
namunasidan tarozida ikki marta va har gal kamida 500 g dan (1 g gacha aniqlikda) tortib olinib, 
ayrim holda yassi idishlarga to‘kiladi-da, quritish javonida, to vazni o‘zgarmaydigan bo‘lguncha 
110±5°S haroratda quritiladi. Quritish jarayonida qumni har 30 minutda metall kurakcha 
yordamida aralashtirib turish tavsiya etiladi. Qum qurigach, sovitiladi va tarozida tortiladi. Uning 
namlik darajasi W (massasi bo‘yicha % hisobida) formula yordamida hisoblab chiqariladi: 
№ 
Massa, g
Namlik % 
idish 
idish va qum 
quritilgandan keyin idish va qum 
1
2
Hisoblash formulasi:
;
%
100
2
2
1
m
m
m
W



O‘rtacha - …...% 
Bu erda: 
1
m - xo‘l qum massasi, g; 

2
m - quruq qum massasi, g.