6-Lekciya: Záhárlengen haywanlardan alıng’an ónimlerdi veterinariya-sanitariya ekspertizası Reje

Birinshi gruppa - haywanları jaqsı azıqlantirib, saqlanıwı jaqsılanadı.
Ekinshi gruppa - jas haywanlardı ortasha nurlanıw kesellikke shalınǵanları hám qımbat baha haywanlardı salmaqli nurlanıw keselliga shalınǵanları qarib, olar to'xtovsiz emlenedi.
Úshinshi gruppa - haywanlar salmaqli hám ortasha salmaqli kesellengen haywanlar bolıp, olar shoqmarganga shekem omirin uzaytırıw maqsetinde emlenedi.
Tórtinshi gruppa - ólim aldında shoqmarǵan haywanlar kiredi
Ishki zıyanlanıwda soyıw, radioktiv elementtı haywan organizimidan kóbirek chichib ketguniga shekem keshiktiriladi. Bunda haywanlardı tompaqlıǵı qadaǵalaw etip turıladı.
Haywanlardı soyıwda terini ajıratıwshı hám ishki organlardı shıǵarıp alıwshı jumısshı, góshga teginmasligi kerek, zálellantirmasilik ushın ishki organlar alıp tezlikte arnawlı jayǵa shiǵarıladı.
Deneni juwıwda isletiletuǵın suw, yamasa tereńlikke jıynalıp ústi 70 sm qalıńlıqta topıraq menen ko'miladi.
Soyıw jayı hám buyımları dezaktivasiya etilip, dozametrik qadaǵalawǵa alınadı. Jumısshılar arnawlı sanitar tazalarishdan ótkeriledi.
Orta hám salmaqli dárejede shikaslangan haywanlar klinikalıq belgileri vujudga kelgunicha soyıwǵa ruxsat etiledi.
Soyıw radioaktiv elementtı organizmge túsiwi toqtaǵannan 6 -12 kúnden keyin atqarıladı. Bunda organizmdiń jumsaq toqımalarında rodiaktivlik 10 ret azayadı.
Soyıwdan alınǵan ónimler radiometr járdeminde tekseriledi.
Qalqansimon bóz hám úlken limfa toqımalar joytıladı (2 metr tereńlikke ko'miladi).
Alınǵan ónimler tómendegishe veterinariya sanitariya jixatdan bahalanadı.
Eger ónimlerde radioaktivlik ruxsat etilgen dárejeden aspasa azıq - awqat ushın to'xtovsiz shiǵarıladı. Eger radioaktivlik dárejesi ónimlerde ruxsa etilgen muǵdarlardan joqarı bolsa, bunday gósh ónimi dezaktivasiya etiledi.
Dene góshini radioaktiv qolidiqlardan tazalaw
(dezaktivasiya)
Góshni dezaktivasiyalan bir neshe usılda ámelge asıriladı :
1. Góshni suyekten ajıratıw (obvalka)
2. Pısırıw (qaynatıw )
3. Duzlaw
4. Muzlatıw
5. Suwda juwıw (oqib turǵan suwda )
6. Góshni za bólegin kesip alıw
- Radioaktiv elementlar kóbirek suyeklerde toplanıp qaladı, sol sebepli shkaslangan haywanlar 2- 4 kúnden keyin shoqmarıp suyekleri góshdan ajratilsa radioaktivlik góshda 15 % ge shekem azayadı. Eger 25 kúnden keyin shoqmarıp gósh suyekten ajratilsa 45 % ga azayadı.
- Dene góshi 2 kg soyılǵan maldıńlanıp ashıq qazanda pishirilsa, qaynatilan suwǵa 60 % radioaktiv element ótedi. Qaynatıw 1-2 saat dawam ettiriledi.
Qaynatilgan gósh taza suwda juwılıp, radiometrik tekseriwden ótkeriledi, eger radioaktivlik ruxsat etiletuǵın dárejede bolsa, ol jaǵdayda gósh isletiwge ruhsat etiledi.
- Zálellengen gósh namli duzlaw usılı menen tuzlanganda radioaktiv elementlar duzlaqǵa ótedi. Keyin radiometrik tekseriw ótkeriledi.
- Zálellengen gósh mazlatılǵannan, góshdagi radioaktivlik uyań aste menen tabbiy túrde joǵalıp ketiwi gúzetiledi.
- Oqar suwda osib qoyılǵan góshni juwıw arqalı radioaktivlikti pasaytiradi. Oqib túsken suwdı utatuǵın qudıqlarǵa oqiziladi.
- Zálellengen góshni maydanı 0, 5 - 1 sm qalıńlıqta kesip alınadı, eger bul usıl góshda radioaktivlikti pasaytirmasa ol jaǵdayda joqarıdaǵı usıllar duzlaw yamasa muzlatıw qollanıladı.
Qadaǵalaw sorawları
1. Záhárleniwdiń keltirip shıǵaratuǵın sebeplerin aytıń.
2. Uwlı zatlanǵan haywanlardı tekseriwdi qanday usılları ámeldegi?
3. Dezaktivasiyanin’ qanday usılları ámeldegi?.