6-ma’ruza 6-mavzu : taqdimotlar muharrirlari. Multimediyaning asosiy tushunchalari. Reja

Multimediya-proektorlari ul'tra infra qizil nurli masofaviy boshqaruv pul'ti bilan
jihozlangan.
Proektorlarni boshqarishda tag’in tasvir ko’rsatilayotgan shu komp’yuterning

---

‘sichsonchasi’ va klaviaturalaridan foYda-lanish mumkin.
5.2. Overkhed-proektorlari
Overkhed-proektoralridan A 4 formatli shaffof plenka-larga saYd ehtilgan tasvirlarni
joritib berishda foydalani-ladi.
Og’irligi va ќajmiga sarab, apparatlar portativ, jarim-portativli va ko’zg’almas
modellarga bo’linadi. Portativli overkhed-proektorlari 7 kg oshmaYdigan Yig’ma
to’zilishga ega, Oddatda bundaY modeldagilar oson Yig’ilishi bilan juda sulaY bo’lib,
transportirovka qilish uchun makhsus jam-lanish sumkachalar to’plamiga ega.
Odatda so’zg’almas overkhed-proektorlari 8 kgdan 17 kggacha og’irlikda bo’lib,
audito-rijada doimiyl ravishda o’rnatilib so’Yishga mo’ljallangan. Modellerdagi
proekcijalashni umumiY khususijatlarga ko’ra Overkhed-proektorlri nur o’tkazuvchi
va nurni o’zida aks eht-tiruvchi turlarga bo’linadi.
Nur o’tkazuvchi overkhed-proektorlarida
lampasi va optik tizimi shisha ostidagi
korpusda bo’lib shu erda tasvirni namojon ehtuvchi shaffof plenka joYlashgan.. Nurni
o’zida aks ehttiruvchi overkhed-proektorlarida lampa va optik ti-zimi (ob’ektiv,
kondensor va oYna) namoYish ehtiladigan shaffof plenka tepasidagi to’tgichga
o’rnatilgan bo’lib, ishchi maYdon oYnali makhsus jo’zadan iborat. So’zg’almas va
jarimportativ modelli proektorlar nur o’tkazuvchi tartibda ishlangan bo’lsa, portativ
modellar ehsa nurni o’zida aks eht-tiruvchi taribda ishlangan. Modellar
foydalanilajotgan lampalarning katta kuchlanishga egalik toifasi sarab farslanadi.
Bular 250 va 400 Vt kuchlanishga ega galogenli lamplar va 200, 400 va 575 Vt
metallogalogenli lamplar. Sizdiruvchi oddiY galogenli lampalar ancha arzon, lekin
kam vast (o’n soat) ga hizmat siladi. Proekcija vastida tinis os rangda ko’rsatmaYdi.
BundaY jorug’lik osimida ishlaYdigan Overkhed-proektorlarida biraYo’la 2 ta lampa
ќamda 1 tasi kuYib solsa zakhiradagi ikkinchi lampaga o’tuvchi makhsus ri-chag
o’rnatiladi. JOYsimon metallogalogenli lampalar ancha simmat bo’lib, va tasvirlash
jarayonida yuqori sifatli tinis os rang bilan ta’minlaYdi. Ular yuqori osimda nur
o’tkazuvchi so’zg’almas modellarda ishlatiladi, hizmat qilish vasti
galaogen
lampalarga nisbatan ancha ko’p. (jo’z va ming soat). Overkhed-proektorlarning
ob’ektivi 1 tadan 3 taga-cha linzasi bo’ladi. Uch linzali
variofokal ob’ektivlar, bir linzalik ob’ektivlardagi tasvirdagi sing’ir-siYshislik ja’ni
notekislikni bartaraf ehtadi. Overkhed-proektorlaridan auditorijani makhsus
sorong’ilatishsiz kundo’zgi jorug’likda foydalaniladi.
5.3. SlaYd-proektorlari.
SlaYd-proektorlaridan fotoplenkadagi tasvirni proekcija-lashda foydalaniladi. Bu
Rossijada juda keng tarqalgan va mashќur proektor. SlaYd-proektorlari uncha
murakkab bo’lmagan to’zilishdan iborat bo’lib Rossija ishlab chisarish
korkhonalarida sotuvga chisarilgan va khar bir istagan kishi sotib olishi imkoniyati
bo’lgan. O’zos muddat maishiY hizmat ko’rsatish joYlaridagi rangli fotosuratlar
bosib chisaruvchi oddiY tehnologiyalarni bo’lmaganligi sababli, rangli pozitivli
slaYdlar yordamida fotoishsibozlarni du-ne bo’Ylab kezgan sajokhatlarini khotirasida
saklab kolish va uni yordamida namoYish ehtish imkonini beradi. Bugungi kunda bu
apparatlar avvalgidek mashќur bo’lib,
chet ehl kompanijalarining professional
slaYd-proektorlarining Rossija bozorlariga kirib kelishi, fan, ta’lim, medicina,
reklama va shou-biznes tizimida keng so’llanilmosda. Ko’pchilik slaYd-
proektorlarida kenligi 35 mm plenkalar ishlatiladi. Biros 60-millimetrli plenkaga
mo’ljallangan modeli mavjud. To’zilishi toifasiga ko’ra ular 2 ta asosiy guruhga
bo’linadi
- lineYli (to’g’ri chizisli) slaYd-magazin
- karuseli ( aYlanali) slaYd-magazin

---

Uncha simmat bo’lmagan proektorlar avtofokusirovka tizi-mi bilan jiќozlangan. Siz
infrasizil nurli yoki kabeli masofaviY boshqaruv pul'tini tanlab olishingiz mumkin.
Kinderman - slaYd-proektorlar so’shimcha almashinish va o’zunfokusirovkali keng
burchakli ob’ektivlar bilan jiќozlangan bo’ladi. Almashinuvchi optika ehkran va
khona o’lchovlarini biri-biriga moslashtirish sulaYliklari ja’ni kichiq khonada kattta
ehkran yoki aksincha bo’lishi imkonini yaratadi.
Tasvir namoYishi vastida
tamoshabinlar nosulaY bo’lmasligi ќamda tinis va anis o’lchamda ko’rish uchun
proektor auditorijaning o’zosrosdagi devori tepasiga o’rnatilishi lozim ,
5.4. Markerli doskalar (takhtachalar).
Bular os magnitli doskalar bo’lib, makhsus markerlar jorda-mida joziladigan va
engilgina makhsus surus gubka yordamida o’chirib tashlash imkoniyatiga ega
moslama. Markerli doska-lar jo’zasining toifasiga sarab, Standart va Delux toifaga
bo’linadi. Standart - juda arzon varianti bo’lib, doskaning jo’zasi makhsus ok bo’jos
bilan soplangan po’lat listdan ibo-rat. De1ikh- varianti os ehmal' soplangan
issisbardosh ter-mik ishlov berishga mo’ljallangan, po’lat listdan iborat bo’lib,
shundan keYin doska oYnadek sillis, g’ovaksiz, to’zi-lishga ega bo’lib, ancha ko’p
hizmat siladi. Standart ga nisba-tan ancha sifatli va chidamlirosdir. Markerli doskani
jo’zasi magnitli khususijatga ega bo’lganligi sababli unga sog’ozli hizmatlarni magnit
fishkasi yordamida jopishtiri-ladi. MarkernoY doskalar to’plami to’rtta ќar khil
rangdagi makhsus markerlar, magnitli surus almashtiruvchi salfetka-lar, 10 magnitli
fishkalar va doska tozalovchi sprejadan iborat.
5.5. Nusќa ko’chiruvchi doskalar (takhtachalar)
Nusќa ko’chiruvchi doskalar ma’ro’za, seminara, kengash vastida doskadagi barcha
yozuvlar va suratlarni khotirasida saslab solish imkoniyatiga ega. Ma’lumot
materiallari faks sog’ozlariga termoprinter yordamida bosmaga chisariladi. Doska
jo’zasidagi 1 djuYmga 200 nusta khajmda mos keluvchi takhminan 1 djuYmga 40
nusta belgilangan im-kon darajasiga ega. ‘Panaboard’ ™ doskalari
uch khil
o’lchamda ishlab chisailadi.: ja’ni ehniga 170 bo’Yiga 90 sm, 80 sm,140 sm
o’lchamliklarda ishlab chisarilad bundan tashsari ma’lumotlarni ketma-ketlik portidan
komp’yuterga uzatib, lazerli printerdan bosmaga chisarib beriuchi interfeYsli plataga
imkoniyati o’rnatilgan.Faylga jozib olish Yo’li juda oson bunda siz:, dasturiY
ta’minotni ishga tushirib kom-p'jo’terni biroz joddan chisarib turasiz va bo’tun
diskatni doskadagi bor ma’lumotga jalb ehtgan ќolda mos vazijatga sarab,
‘kopirovanija’ tugmchasini bosasiz va 15-20 dasisadan so’ng fayl taYjor bo’ladi.faqat
uni khotirada saslab suYishni uno’tmang.
5.6. Interaktiv doskalar
Interaktiv doskalar o’z ichiga zamonaviY komp’yuter tekhno-logijalari, Internet,
videokonferencijalar va oddiY mar-kerli doskalarni samrab olgan. Smart Texnologies
ins. - kha-vo tortuvchi zazor bilan ajratilgan sensor jo’zali ikki satlamli to’rdan iborat
ingichka o’tkazgichli rezistiv mat-rica doska. 2000 kh 2000 nustali teginishga ega
bo’lgan, Za-monaviY monitor va proektorlarga bo’lgan ehkhtijoj imkonija-tini
to’ldiradi. intraktiv doskalar ikki variantda to’g’ridan-to’g’ri va qaytarma
proekcijalash variantda ishlab chisariladi. So’nggi variantidagisi khudi televizorga
o’khshab, proektor interaktiv ehkran orsasida joYlashgan va ma’ru-zachi to’g’ridan-
to’g’ri proekcija vastida jorug’lik osimini to’sib so’Yishdan cho’chimaY doskada
(ehkranda), belgi so’Yib ko’rishi mumkin. Bundan tashsari proektordan tushib turuv-
chi jorsin nur ma’ro’zachi ko’ziga tushib turmaYdi.
Doska-komp’yuter tizimidagi u yoki bu tugmacha tasvirni anis maYdonchagi
mosravishda ishlashiga tushinib olishi uchun ish boshlashdan avval multimediya-
proektori orqali jonib turuvchi koordinatalar belgisi suYilishi kerak. Doska uchta khar

---

khildagi markerlar va lastik bilan ta’minlangan, agar siz jashil markerni tanlasangiz
doskadagi sism avtoma-tik tarzda avvaldan belgilangan jashil rangda jonadi Marker
rangini qaytadan belgilash mumkin.
5.7. Hizmat - kameralari
Hizmat -kameralari - uncha katta bo’lmagan predmet, vizual tasvirni joritib beruvchi
fotosurat,slaYdlar, hizmatlarni asl nuskhasini Elektron tasvirini tez fursat ichida
namojon silib beruvchi oddiY qirilma. To’zilishi jiќatidan oddiY bo’lgan kameralar
stol tagligiga maќkamlangan makhsus shar-nirda yoki ‘ehgiluvchan
bo’Yin’
aYlantirish imkoni bo’lgan miniatjurali kamerali boshchadan iborat. Videokonferen-
cijalar vastida
kamerali boshchasiga bevosita mikrofon o’rnatiladi
bundaY
o’lchamlarda rang muvozanatlantiruvchi avtomatik ravishda amalga oshiriladi,
tasvirni keskinli-gini oshirish so’lda bajariladi. Boshlang’ich darajali ka-meralarda 5
ta-videosignal va kompozit chisish mavjud. Ba-zi modellar foydalanish ko’lamini
kengaYtiriuvchi o’tkazuv-chi, mikroskoplar, 35-mm slaYdlar uchun adapterlar
to’plamlaridan iborat. Video manbalarga operativ ulovchi kirish ќamda kompo-nent
signaldan chisish perekljuchateli mavjud.
Bazi modellar khotira bloki bo’lib, bir va bir sancha tas-virni saslab solib, siz
tanlagan televizor yoki proektor-ga uzatib berish imkoni yaratib beruvchi jikhozlar
bilan ta’minlangan. .
5.8. Videokonferenc aloqa
Videokonferenc -aloqa - Ahborotlarni vizual' yoki ovozli tartibda uzatib beruvchi
toifali aloqa tizimi, oddiY tele-fon yoki tivojlangan IP-ISDN tarmoqlari shular
jumlasi-dandir. Videokonferencijalar uchun mo’ljallangan
bundaY zamonaviY
qirilma vositalaridan suќbatdoshingiz Bilan ko’rishish, yoki ehshitishdan tashsari,
operativ tarzda kho’j-jatlar fotosuratlar videolakhzalar tasvirini bemalol al-mashib
ko’rish mumkin
Telemedicina soќasida video-konferenc aloqani sO’llanilishi.
O’z vastida bemorga malakali medicina yordamini ko’rsatilishi uning ќajotini khal
siluvchi rol o’YnaYdi. VKA tizimining sharofati tufayli bemorlar va davo-lovchi
shifokorlar chet EHl va vatandosh mo’takhassis kham-korlari ilan bir-birlari bilan
operativ maslakhat olishlari mumkin.
MasofaviY ta’limda so’llanilishi
Sirtdan o’sitish sadimzamonladan bujun ma’lum va mash-khur bo’lib kelgan. VKA-
imkoniyatlari chegaralanmagan. BundaY VKA-tizimi bilan jiќozlanagan sinf
khonalari-da talabalar o’zlarini khudi oddiY auditorijadagidek seza-dilar. Afsuski
bizning mamalakatimizda bundaY o’sititsh tizimi uncha keng tarqalmagan. Bizga
faqat Sankt-Piterburg davlat tekhnika universitetida shved ta-labalarini rus tilida
o’sitishda VKA-tizimidan foYda-langanalari ma’lum.
Korporativ uchrashuv. Videokonferenc-aloqa
korpora-tivnom sektorlarda keng
sullaniladigan bo’ldi. Uning yordamida nafaqat so’shma loYiќalar asosida , balki shu
kompanijaning chet ehldagi hizmatdoshlari o’rtasida uchra-shuv o’tkazish mumkin.
Bu ehsa ish vastini tejab, molija-viY sarf kharajatlarni istisod qilish imkonini yarata-
di.
Garb mamlakatlari kompanijalarida bundaY aloqa tizimi-dan foydalanish natijasida
shtab kvartiralar va fili-allarni bu qirilmalar Bilan jiќozlash bir necha oYda sarf
kharajatlarini soplab olmosda.