6-маруза. Социал-иқтисодий тизимлар ва уларни ўзгариши

IV
Индустриал тараққиёт
Индустриал саноат ишлаб чиқаришининг вужудга келиши ва ривожланиши

• Тоиндустриал
• Индустриал
• Постиндустриал

Иқтисодий тизимлар туркумланиши
Туркумлашга ёндашувлар
Туркумлаш мезонлари
Иқтисодий тизим турлари
VII
Циклли
ривожла-ниш
даражасига
кўра

Жамиятнинг циклли ривожланиш цивилизацияси

• Неолитик (30–35 аср.)
• Қулдорчилик бронза асри (20–23 аср.)
• Антик темир асри (11–13 аср.)
• Дастлабки феодал (7 аср.)
• Тоиндустриал цивилизация (4–5 аср.)
• Индустриал аср (2–5 аср.)

VI
Мулкий жиҳатдан ёндашув
Ишлаб чиқариш воситаларига мулкчилик шакли

• Моноиқтисодиёт
• Полииқтисодиёт

Иқтисодий тизимлар туркумланиши
Туркумлашга ёндашувлар
Туркумлаш мезонлари
Иқтисодий тизим турлари
VIII
Қамров даражасига кўра

Амал қилиш даражаси

• Микроиқтисодиёт
• Макроиқтисодиёт
• Мезоиқтисодиёт
• Мегаиқтисодиёт

Иқтисодий тизимлар туркумланиши
Туркумлашга ёндашувлар
Туркумлаш мезонлари
Иқтисодий тизим турлари
Оддий кооперация – бу бир турдаги маҳсулот ишлаб чиқариш ёки бир хил ишни бажарувчилар меҳнатининг оддий шаклда (бир жойда) уюштирилиши.
Мануфактура – оддий кооперацияга уюшган ишлаб чиқарув-чилар ўртасида меҳнат тақсимотининг жорий қилиниши. Мануфактура қўл меҳнатига ва оддий меҳнат қуролларига асосланади.
Машиналашган ишлаб чиқариш – мануфактурага уюшган ходимлар меҳнатига машиналарнинг жорий қилиниши натижасида вужудга келади.
Тоиндустриал жамиятнинг асосий белгилари:

• Аҳолининг асосан қишлоқ хўжалиги билан бандлиги
• Қўл меҳнатининг устуворлиги;
• Меҳнат тақсимотининг жуда саёзлиги;
• Натурал хўжалик ҳукмронлиги.

Меҳнат воситалари, материаллар, технология, энергия, ахборотлар ва ишлаб чиқаришни ташкил этиш биргаликда ишлаб чиқаришнинг технологик усули дейилади.