6-mavzu. Bir turga mansub bo‘lgan iqtisodiy jarayonlarni prognozlashda o‘rtacha qiymatlarni hisoblash

Echilishi
Barcha fermer xo‘jaliklari bo‘yicha o‘rtacha hosildorlik quyidagicha aniqlanadi:

Ko‘p paytlarda o‘rtacha miqdorlarni interval(oraliq)li variatsion qator ko‘rsatkichlari asosida hisoblashga to‘g‘ri keladi.

3-masala Oziq-ovqat mahsulotlari bilan savdo qiluvchi do‘konlarda yil davomida bir sotuvchiga to‘g‘ri kelgan tovar aylanmasi va har qaysi guruhdagi sotuvchilar soni to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Bir sotuvchiga to‘g‘ri keladigan tovar aylanmasi bo‘yicha guruhlar, mln.so‘m	Sotuvchilar soni, kishi
140 gacha 140-180 180-220 220-260 260 dan yuqori	12 20 24 14 10
Jami	80

Echilishi
Bir sotuvchiga to‘g‘ri keladigan tovar aylanmasi bo‘yicha arifmetik o‘rtachani dastlab har bir guruh bo‘yicha, so‘ngra barcha guruhlar uchun hisoblaymiz. Misolimizda birinchi va oxirgi guruhlarning intervallari ochiq ko‘rinishda bo‘lganligi tufayli birinchi guruh oralig‘i ikkinchi guruh oralig‘iga, oxirgi guruxniki esa o‘zidan oldingi guruhnikiga shartli ravishda teng deb qabul qilinadi. Demak, birinchi guruh 100 bilan (140-40) boshlangan va oxirgi guruh 300 bilan (260+40) tugagan. U holda har bir guruh uchun o‘rtacha intervallarning quyi va yuqori darajalari yig‘indisining yarmiga teng bo‘ladi.


_{va h.k.}
bu erda: – interval o‘rtachasi (birinchi guruh); -intervalning quyi chegarasi;  -intervalning yuqori chegarasi.
Intervalli qatorda o‘rtachani aniqlash

Bir sotuvchiga to‘g‘ri keladigan tovar aylanmasi bo‘yicha guruhlar, mln.so‘m	Intervalning o‘rtacha qiymati (x), mln. so‘m	Sotuvchilar soni (f), kishi	Variant va chastotalarning ko‘paytmasi (x f)
100-140 140-180 180-220 220-260 260-300	120 160 200 240 280	12 20 24 14 10	1440 3200 4800 3360 2800