6-mavzu Jаhоn iqtisоdiyotini tаrtibgа sоlishdа хаlqаrо tаshkilоtlаrning rоli va jаhоn хo’jаligining glоbаllаshuv jаrаyonlаridа O’zbekistonning ishtiroki

6-mavzu Jаhоn iqtisоdiyotini tаrtibgа sоlishdа хаlqаrо tаshkilоtlаrning rоli va jаhоn хo’jаligining glоbаllаshuv jаrаyonlаridа O’zbekistonning ishtiroki
§ 6.1. Xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning tasniflanishi
§ 6.2. Jahon xо‘jaligidagi global tashkilot Birlashgan millatlar tashkiloti tizimi
§ 6.3. Jahon savdo tashkilotining jahon xо‘jaligidagi rivojlanish yо‘nalishlari va uni mamlakatlar iqtisodiyotidaga ahamiyati
§ 6.4. Jahon xо‘jaligining globallashuv jarayonlarida О‘zbekistonning ishtiroki


§ 6.1. Xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning tasniflanishi
Xalqaro iqtisodiy munosabatlar murakkab iqtisodiy mexanizm sifatida bir tomondan bozorga xos о‘z-о‘zini boshqarish qobiliyatiga ega bо‘lsa (XIMning moddiy asosi hali ham jahon bozori hisoblanadi), ikkinchi tomondan, ayniqsa XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab, alohida mamlakatlar va hududlar о‘rtasida о‘zaro aloqalarni osonlashtiruvchi davlatlararo tuzilmalarni yaratishni talab etadi. Ayni paytda shuni qayd etib о‘tish kerakki, birinchi (1914-1918 yillar) va ikkinchi (1939-1945 yillar) jahon urushlari orasida xalqaro tashkilotlarni gurkirab vujudga kelish jarayoni (shu davrd Xalqaro mehnat tashkiloti, о‘zining «Inkoterms» kabi tijoriy hujjatlari bilan taniqli bо‘lgan Xalqaro savdo palatasi, Xalqaro hisob-kitoblar banki tashkil etilgan) va ayniqsa 40-yillarda ikkita tо‘qnashuvni boshidan kechirgan davlatlar tarixidagi favqulotda holatlar va 1929-1932 yillardagi chuqur iqtisodiy tanazzul bilan bog‘liq.
Xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning shakllanishida muhim о‘rin tutgan quyidagi omillarni keltirishimiz mumkin:
1. Insonlar hayotining bir biriga bog‘likligining yanada о‘sishi;
2. Sanoat revolyusiyasi va ilmiy yutuqlar insonlarni bir- biridan ajratib turgan masofalarni qisqartirishi va xalqaro munosabat va hamkorlikni kengaytirishi;
3. Savdo, valyuta- moliya munosabatlari, kapital bozori umuman iqtisodiy о‘sish;
4. Davlatlarning barcha sohada bir – birlariga bog‘liqligining о‘sishi;
5. Duyodagi umumiy resurslardan oqilona foydalanishning zarurligini chuqurroq anglash.