6 mavzu. O’rtacha miqdorlar

FOYDALANILGAN VA TAVSIYA QILINGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Soatov N.M., Nabiev H.G’., Nabiev D.H.,Tillaxo`jayeva G.N. Statistika Darslik,T, 2011.142-161b
   
2. 
   Аюбжонов А.Ҳ., Маматқулов Б.Х., Сайфуллаев С.Н.. Статистика фанидан амалий машғулотларни ўтказиш учун ўқув қўлланма. – Т.: ТДИУ, 2012. 33– 43 бет.
   
3. 
   Статистика. Учебник. /Под ред. И.И. Елисеевой. – М.: Проспект, 2010. 43– 49 стр.
   
4. 
   Статистика. Учебник / Н.Умаров, А.Абдуллаев, Р.Зулинова. –Т.: “Iqtisod-moliya”, 2009. – 308 с.
   
5. 
   Статистика. Практикум. Учебное пособие. / Под ред. В.Н. Салина. – М.: КНОРУС, 2014. 95– 115 стр
   
6. 
   Общая теория статистики. Практикум. Учебное пособие для академического бакалавриата Ефимова М.Р. - Отв. ред. 2017
   

2. Mustaqil ishlash uchun savollar:

1. O’rtacha miqdor deganda nimani tushunasiz? 2. O’rtachani to’g’ri hisoblash uchun qanday qoidalarga rioya qilish kerak?
3. Statistikada qanday o’rtacha miqdorlar qo’llaniladi?
4. O’rtacha oddiy va tortilgan arifmetik miqdorlar qanday hisoblanadi?
5.O’rtacha oddiy va tortilgan garmonik miqdorlardan qanday hollarda foydalaniladi?
6. O’rtacha arifmetik miqdor qanday matematik xossalarga ega?
7. O’rtacha miqdor momentlar usulida qanday hisoblanadi?
8. Moda va mediana haqida nimalarni bilasiz?
3. Masalalar.
6.1 - Masala. Ikki sut sotuvchiga 20 ta sigir biriktirilgan bo’lib ulardan kundalik sut sog’ib olish miqdori to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan

Sigirlar tartib raqami		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Kunlik sut sog’ib olish miqdori,kg	1-sut sog’uvchi	5	7	12	10	11	13	15	9	8	16
	2-sut sog’uvchi	8	14	16	13	12	7	5	12	11	10

Aniqlang: Har bir sut sog’uvchi tomonidan o’rtacha sog’ib olingan sut miqdorini.
6.2- Masala. Bir ishchi bitta detalga ishlov berishga 20 minut sarfladi. Ikkinchi ishchi esa xuddi shunday detalga 30 minut davomida ishlov berdi. Har ikkalasi ham 8 soatdan ishlagan bo’lsa, ular o’rtacha bir detalga ishlov berish uchun qancha vaqt sarflaydilar?
6.3- Masala. Fermer xo’jaligidan temir yo’l stantsiyasigacha 180 km. Avtomobil fermer xo’jaligidan stantsiyagacha soatiga 60 km tezlik bilan va stantsiyadan fermer xo’jaligiga esa soatiga 70 km tezlik bilan qaytdi. Jami yo’lni bosib o’tishda avtomobil o’rtacha qanday tezlik bilan yuradi?
6.4-masala. Masala. Uchta qand lavlagiga ishlov beruvchi zavodlar bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Ko’rsatkichlar	O’lchov birligi	Zavodlar
		1	2	3
O’rtacha ro’yhatdan ishchilar soni	kishi	120	180	300
Bir ishchiga nisbatan ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori	tonna	61	65	72
Bir kilogramm shakarning tannarxi	dollar	0,40	0,39	0,38
Bir ishchining o’rtacha oylik ish haqi	dollar	1620	1640	1690

Aniklang:a) o’rtacha bitta ishchiga nisbatan ishlab chiqarilgan mahsulot miqdorini;
b) 1kg shakarning o’rtacha tannarxini;
v) bitta ishchining o’rtacha ish haqini.
6.5- Masala. Paxta yetishtirish bilan shug’ullanuvchi 3 ta fermer xo’jaliklari bo’yicha 2012 va 2013 yillar uchun berilgan quyidagi ma’lumotlar asosida har bir yil uchun o’rtacha hosildorlik darajasi aniqlansin:

Fermer xo’jaliklari tartib raqami	2012 yil		2013 yil
	Xosildorlik ts/ga	Ekin maydoni, ga	Xosildorlik ts/ga	YAlpi xosil,ts
1	23	250	24	6128
2	24	300	26	7800
3	26	320	25	7750

6.6-masala. SHaxardagi dehkon bozorlarida sotilgan kartoshka to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan

Dehqon bozorlari	1 kvartal		2-kvartal
	Sotilgan kartoshka qiymati so’m	1 kg kartoshkaning bahosi	Sotilgan kartoshka miqdori	1 kg kartoshkaning bahosi
1	120400	560,0	210	460,0
2	93480	570,0	170	470,0
3	70760	580,0	125	480,0

Aniqlang:1.Barcha bozorlar bo’yicha o’rtacha 1 kg kartoshka bahosini (I va II kvartallar uchun va yarim yillik uchun).2.O’rtacha sotilgan kartoshka miqdorini.
6.7-masala. Birlashmadagi uch korxona bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:

Korxonalar	1 kvartal		2-kvartal
	Haqiqatda ishlabchiqarilgan mahsulot mln so’m	Rejaning bajarilishi %		Mahsulot ishlab chiqarish rejasi mln so’m	Rejaning bajarilishi %
1	240,5	97,2		244,0	101,1
2	570,3	102,5		582,0	100,8
3	290,1	100,8		300,0	103,1

Aniqlang:1. Har bir kvartal uchun birlashma bo’yicha o’rtacha reja bajarilishini.
2. YArim yillik uchun o’rtacha reja bajarilishini.
6.8 - Masala. Fabrikadagi tsexlar bo’yicha gazlama ishlab chiqarish to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan

TSexlar	O’tgan davr		Joriy davr
	To’quvchilar soni	Bir to’quvchiga bir smena davomida i/ch gazlama m	Jami ishlab chiqarilgan gazlama metr	Bir to’quvchiga bir smena davomida i/ch gazlama m
1	40	74	3555	79
2	60	85	5160	86
3	50	80	4365	83

Aniklang:1. O’tgan va joriy davrlarda bir smena mobaynida bir to’quvchi tomonidan o’rtacha ishlab chiqarilgan gazlama miqdorini.
2. Olingan ma’lumotlarni taqqoslang.
6.9- masala. uchta korxona bo’yicha ishlab chiqarish harajatlari va a mahsulot bir birligining tannarxi to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan

Korxonalar	Ishlab chiqarish xarajatlari mln so’m	Maxsulot birligi tannarxi so’m
1	800	780
2	1200	1000
3	2400	1100

Aniqlang: Mahsulot bir birligining o’rtacha tannarxini.
6.10.-masala. viloyatdagi uy xo’jaliklarining daromadlarini o’rganish maqsadida tanlanma kuzatish o’tkazildi va quyidagi ma’lumotlar olindi

Bir oila a’zosiga to’g’ri kelgan daromad,so’m	950	1200	1400	1600	1900	2600 dan yuqori
Oilalar soni jamiga nisbatan %	5	22	42	19	10	2

Aniqlang: Oilalarning o’rtacha jon boshiga to’g’ri keladigan daromadi modasini.
6.11- Masala. Paxta chigitlarining sifatini o’rganishda, chigitlarning unib chiqishi foizlari quydagicha taqsimlanadi:

Unib chiqish foizi	70	75	80	83	85	90	92	92 va undan yuqori
Jamiga nisbatan namunalar soni %da	0,5	0,5	6,0	12	30	40	7	4

Modani aniklang.
6.12- Masala. Tumandagi fermer xo’jaliklari bo’yicha mahsulotlar hosildorligi to’g’risida berilgan quyidagi ma’lumotlar asosida kartoshka, kungboqar va paxta hosildorligi medianasi aniqlansin:

Fermer xo’jaligi	Hosildorlik, ts/ga
	Kartoshka	Kungaboqar	Paxta
1	78	9,7	22,5
2	99	13,1	24,5
3	70	11,1	21,0
4	101	9,4	21,5
5	103	7,7	18,0
6	84	13,8	19,0
7	99	13,3	19,0
8	84	11,8	20,0
9	73	13,0	22,0
10	87	8,1	20,1

6.13-masala. Tarmoqdagi korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot to’g’risida quyidagi ma’lumotlar berilgan

Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi bo’yicha korxonalar guruhi, tonna	Korxonalar soni, jamiga nisbatan % da
1000-3000	12
3000-5000	20
5000-7000	40
7000-9000	18
9000-11000	10