65. Yuridik shaxslardan olinadigan yer soligʼi stavkalari va imtiyozlari Yer solig’i

Zahira fondlarni shakllantirishga zarurat sug‘urtaning xususiyatli belgilaridan biri bo‘lgan zararni vaqtlar bo‘yicha qoplash bilan asoslanadi. Sug‘urta hodisalarining to‘satdan ro‘y berishi sug‘urtalovchining mablag‘larini noqulay davrlarda zarar ko‘rgan xo‘jaliklarga yordam ko‘rsatish imkoniyatiga ega bo‘lish uchun qulay davrlarda jamg‘arishni talab etadi.
Sug‘urta to‘lovlari – bu sug‘urta tashkilotining birlamchi daromadi va mablag‘larning keyingi aylanishi asosi, investitsion faoliyatni moliyalashtirish manbai hisoblanadi
Sug‘urta operatsiyalaridan olingan foyda - ko‘rsatilgan sug‘urta xizmatlarining bahosi va tannarxi o‘rtasidagi farqni bildiradi.
Sug‘urtalovchi sug‘urta operatsiyalaridan oladigan foydadan tashqari investitsion faoliyatdan ham foyda olishi mumkin.
Investitsiyadan foyda - bu sug‘urta tashkilotining nosug‘urta xarakterdagi xo‘jalik faoliyati bilan shug‘ullanishdan olgan foydasi. Investitsiyalar orqali foyda olish sug‘urtalovchining asosiy maqsadi hisoblanmaydi, biroq bu foyda sug‘urta mas’uliyatlarini kengaytirish va alohida sug‘urta turlari bo‘yicha tariflarni pasaytirish, sug‘urtalovchining moddiy-texnika bazasini mustahkamlash va sug‘urta ishini rivojlantirishning boshqa yo‘nalishlari uchun keng imkoniyatlar yaratadi.


69. Yuridik shaxslardan olinadan yer soligʼini hisoblab chiqarish va toʼlash tartibi

• 
  Imtiyozlarni olish huquqiga ega bo‘lgan shaxslar er uchastkasi joylashgan erdagi davlat soliq xizmati organlariga ushbu imtiyozlarga bo‘lgan huquqni tasdiqlovchi hujjatlarni mustaqil ravishda taqdim etadi. Soliq organlari har yili 1-martdan kechiktirmay soliq summasi va uni to‘lash muddatlari ko‘rsatilgan to‘lov xabarnomasini jismoniy shaxslarga imzo qo‘ydirib yoki to‘lov xabarnomasi olinganligi faktini va olingan sanani tasdiqlovchi boshqa usulda topshiradi.
  

Soliq davri uchun soliqni to‘lash jismoniy shaxslar tomonidan 15-aprelь va 15-oktabrga qadar teng ulushlarda amalga oshiriladi.

• 
  Yil mobaynida ajratilgan er uchastkalari uchun yer solig‘i jismoniy shaxslar tomonidan er uchastkasi ajratilganidan keyingi oydan e’tiboran to‘lanadi.
  
• 
  Yer uchastkasi maydoni kamaytirilgan taqdirda, er solig‘ini to‘lash er uchastkasi kamaytirilgan oydan e’tiboran to‘xtatiladi (kamaytiriladi).
  

Saqlab qolindi:

- yuridik va jismoniy shaxslarning yer solig‘ini hisoblash va to‘lash tartibi;
- qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar uchun qishloq xo‘jaligi yerlarining normativ qiymatiga nisbatan belgilangan soliq stavkasi – 0,95% (Solq kodeksi 429-modda);
- qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar uchun yer solig‘i hisobotlarini taqdim etish – joriy soliq davrining 1-mayiga qadar (Soliq kodeksi 431-modda).
2) Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallanmagan yerlar uchun yer solig‘ining bazaviy stavkalari o‘rtacha 1,07 baravarga indeksatsiya qilindi.
3) 2022-yilda jismoniy shaxslar (YATTdan tashqari) uchun hisoblangan soliq summasi 2021-yilda hisoblangan soliq summasining 1,3 baravaridan oshmasligi lozim.
4) Pasaytirilgan soliq stavkasini bazaviy soliq stavkasiga bosqichma-bosqich yetkazish davom ettiriladi. Soliq kodeksining 429- moddasida nazarda tutilgan yuridik shaxslarning alohida obyektlar bilan band bo‘lgan yer uchastkalari uchun soliq stavkalariga nisbatan qo‘llaniladigan pasaytiruvchi koeffitsiyent 0,25 dan 0,3 gacha oshirildi.
Yagona ishtirokchilari nogironligi bo‘lgan shaxslarning jamoat birlashmalaridan iborat bo‘lgan yuridik shaxslarga nisbatan ushbu toifadagi soliq to‘lovchilar uchun soliq yukini 2021-yil darajasida saqlab qolish maqsadida, yer solig‘i stavkasiga 0,25 koeffitsiyenti saqlab qolindi.
Liniyali obyektlarga nisbatan (Soliq kodeksining 429-moddasi oltinchi qismining ikkinchi-beshinchi xatboshilari) respublikaning har bir tumani va shahri bo‘yicha o‘rtacha belgilangan soliq stavkasiga 0,3 koeffitsiyenti qo‘llaniladi.
Har bir tuman va shahar bo‘yicha o‘rtacha soliq stavkasi qishloq xo‘jaligi uchun mo‘ljallanmagan yer uchastkasi joylashgan joydagi soliq organi tomonidan xalq deputatlari tuman va shahar Kengashlari belgilagan soliq stavkalari asosida aniqlanadi hamda ular har yili 5-yanvarga qadar soliq to‘lovchilarga yetkaziladi.
5) Qonun hujjatlarida yuridik shaxslardan olinadigan yer solig‘iga nisbatan oshirilgan soliq stavkalarini belgilash yo‘li bilan taʼsir choralari qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan obyektlarni soliqqa tortish tartibi saqlanib qolindi. Bunda, ushbu yer uchastkalariga Soliq kodeksining 428-moddasida ko‘rsatilgan soliq imtiyozlari tatbiq etilmaydi.
6) Geologiya-qidiruv va (yoki) qidiruv ishlari uchun ajratilgan yer uchastkalari yuridik shaxslardan olinadigan yer solig‘i soliq solish obyektidan chiqarib tashlandi.
7) Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallanmagan yerlar uchun yer solig‘i bo‘yicha joriy soliq davri uchun soliq hisobotlarini 1-fevralga qadar taqdim etish huquqi berildi.
Bunda, ushbu soliqni to‘lash, aylanmadan soliq to‘lovchilar toifasiga kirmaydigan soliq to‘lovchilar tomonidan yillik summaning 1/12 qismi miqdorida 2022-yilning 1-fevraliga qadar amalga oshiriladi.