65. Yuridik shaxslardan olinadigan yer soligʼi stavkalari va imtiyozlari Yer solig’i

71. Korxona xarajatlari va ularni qisqartirish yoʼllari
Korxonada ishlab chiqarish xarajatlari korxona faoliyati uchun muhim rol o’ynaydi, chunki mahsulot ishlab chiqarish va sotish xarajatlari qancha kam bo’lsa korxona foydasi va rentabelligi shuncha oshadi.

Korxona sarf xarajatlari o’z ichiga 1) mahsulot ishlab chiqarish tannarxi, 2) davr xarajat­lari, 3) moliyaviy faoliyat bo’yicha xarajatlar, 4) favqulotda zararlarni oladi.

Xarajatlarni kamaytirishning 6 ta usuli

1. Mehnat xarajatlarini kamaytirish
Amaldagi ichki qonunchilik qoidalari kompaniyalarga ham xodimlar sonini, ham ish haqini kamaytirishga imkon beradi.
2. Materiallar va xom ashyo tannarxini pasaytirish. Materiallar va xom ashyoni sotib olish xarajatlarini kamaytirish uchun quyidagi korxona choralarini ko'rish mumkin.
– mavjud yetkazib beruvchilar bilan tuzilgan shartnomalar shartlarini qayta ko‘rib chiqish;
- yangi etkazib beruvchilarni izlash;
- iloji boricha arzonroq komponentlardan foydalanish;
- etkazib beruvchilarga o'z xarajatlarini kamaytirishga yordam berish;
- bitta yetkazib beruvchidan boshqa xaridor bilan birgalikda materiallarni xarid qilish;
– zarur materiallarni mustaqil ishlab chiqarish;
- xom ashyo tannarxini tejashga yordam beruvchi resurs tejovchi texnologik jarayonlarni joriy etish;
– moddiy va xomashyo xarid qilish jarayoniga ustuvorlik berish;
3. Ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish. Xarajatlarni kamaytirish bo'yicha harakatlar samaradorligini baholashda qo'llanilishi mumkin bo'lgan savollarni ko'rib chiqing:
1) ijara to'lovlari:
– kompaniya joriy ijara shartnomasi shartlarini qayta ko‘rib chiqishi mumkinmi?
Boshqa xonaga yoki binoga o'tish mumkinmi?
– Kompaniya egallab turgan maydonining bir qismini sublizingga berish mumkinmi?
– kompaniyaga ijaraga olingan binolarni sotib olish foydaliroq bo'lishi mumkinmi?
2) kommunal to'lovlar:
– Korxonada energiya resurslari iste’moli ustidan nazoratni kuchaytirish mumkinmi?
– Korxonada tejamkorroq jarayonlarni amalga oshirish imkoniyati bormi?
– kommunal to‘lovlarni to‘lashning yangi shartlariga o‘tish mumkinmi?
3) Uskunalarni ta'mirlash va texnik xizmat ko'rsatish:
- uskunani joriy ta'mirlash doirasida muayyan ishlarni uzoq yoki qisqa muddatga kechiktirish mumkinmi?
- kompaniyaga pudratchilar xizmatlaridan voz kechish va uskunani mustaqil ravishda ta'mirlash foydaliroq bo'lishi mumkinmi? Yoki kompaniyaning o'zi doimiy texnik xizmat ko'rsatish bilan shug'ullansa, ixtisoslashgan tashkilotni jalb qilish arzonroq bo'ladimi?
– kompaniya joriy pudratchilar bilan uskunaga texnik xizmat ko‘rsatish shartnomasi shartlarini o‘z foydasiga yaxshilash bo‘yicha kelishuvga erisha oladimi?
– kompaniya uchun yangi xizmat ko'rsatuvchi provayderlarni izlash mumkinmi?
4) Integratsiya va parchalanish
– Yetkazib beruvchilar yoki mijozlar bilan vertikal integratsiya yoki boshqa ishlab chiqaruvchilar bilan gorizontal integratsiya orqali kompaniya xarajatlarini kamaytirish mumkinmi?
- Subpudratchilar bilan ishlashdan bosh tortgan holda, korxona faoliyati ko‘lamini ishlab chiqarish tsiklining boshqa qismlariga kengaytirish orqali xarajatlarini kamaytirish mumkinmi? Yoki ishlab chiqarish maydonini, ishlab chiqarish tsiklining bir qismini toraytirish yoki boshqa ishlab chiqaruvchiga yo'l berib, yordamchi ishlarni bajarish foydaliroq bo'ladimi?
5) Transport:
Kompaniya avtomobillari sonini cheklash mumkinmi?
- avtotransport bo'limi funktsiyalarini avtotransport kompaniyasining autsorsingiga o'tkazish variantini ko'rib chiqish mumkinmi?
- transport xarajatlarini kamaytirish bo'yicha maslahat olish uchun logistika kompaniyasini (yoki professional logistikani) jalb qilish osonroq bo'lmaydimi?

•