7- laboratoriya ishi

7- laboratoriya ishi

Mavzu: birlamchi va ikkilamchi O‘LCНOV ASBOBLARINING XATOLIGINI BIRGALIKDA TEKSHIRISH


Mashg‘ulotning maqsadi

Ampermetr va voltmetrlarni tuzilishi, ishlash prinsipi va turlarini o'rganish;

Ampermetr va voltmetrlarni tekshirish usullari bilan tanishish;
Mutlaq xatolar, nisbiy va keltirilgan xatoliklarni aniqlash.
2. Nazariy ma‘lumotlar
Elektr o‘lchash asboblari ishlash prinsipi va tuzilishiga qarab quyidagilarga bo‘linadi:
magnitoelektrik tizim asboblar;
elektromagnit tizim asboblar;
elektrodinamik tizim asboblar;
induksion tizim asboblar.
Elektr ulchov asboblarining ko‘rsatishi Ax har doim o‘lchanayotgan miqdorning xaqiqiy qiymati Ao dan farq qiladi, bu farq mutlak (absalyut) xatolik deyiladi:
∆A=Ax-Ao
Mutloq xatolikka teskari ishora bilan olingan miqdor tuzatma deyiladi. Absalyut xatolik ∆A ning o‘lchanayetgan miqdorining xaqiqiy qiymatini Ao ga nisbati nisbiy xatolik deyiladi:
α = ∆A|A₀·100%
Ko‘pincha Ax bilan Ao juda kam farq qiladi, shuning uchun
α ≈ ∆A|A_x·100%
deb olish mumkin. Absalyut xatolikning ayni asbobning chekka qiymatiga nisbati keltirilgan xatolik deyiladi:
γ = ∆Α∕Α_chek∙100%
Tekshirilayоtgan o‘lchov asbobini tekshirish sifati asosan uni tekshirish uchun tanlangan namuna asbobning aniqlik darajasiga bog‘lik, shuning uchun namuna asbob sifatida aniqlik sinfi yuqori bo‘lgan asboblar ishlatiladi.
O‘lchash asboblarining ko‘rfasi (variasiyasi) qo‘yidagicha aniqlanadi:
γ_kur = ∆X∕X_ek∙100%= (X_ort−X_kam) ∕ X_ek∙100%
Xort va Xkam - o‘lchanayоtgan kattalikning ortuvchan va kamayuvchan tomon buyicha qiymatlarining eng katta farqi.
Xe.k. - o‘lchash kattaligining eng katta qiymati.