7- ma’ruza. Kompyuter grafikasi va ularning turlari. Mavzu rejasi

Axborot va uni taqdim etishning turli ko‘rinishlari. Hozirgi kunda inson faolivatining turli sohalari ichida o‘zining muhimligi bilan ajralib turuvchi soha – bu tashkiliy, ya’ni ishlab chiqarish va xo‘jalik hamda. ijtimoiv jarayonlami boshqaruv sohasidir. Busiz barcha sohalarda faoliyat yuritib bo’lmaydi. Boshqaruv axboroti jarayon hisoblanib, tizimlar holatini qanday o'zgarishiga qarab qo‘yilgan maqsadga erishish uchun yetakchi yo‘nalishdir. Har qanday tizim tobg‘ri va teskari aloqa tamoyilidan iborat. Ma iumki, axborotlarni insonlar bir-biriga uzatish jarayonida matn, jadval, tovush va tasvir ko‘rinishdagi signallardan foydalanadi.
Tasvir ко'rinishida berilgan axborotlarni qayta ishlash texnologiyalari Ixtiyoriy matn yoki hujjatda grafiklar, diagrammalar, chizmalar, rasmlar, vorliqlarini kiritish ehtiyoji grafik muharrirlarini yaratish zaruriyatini hosil qiladi.
Grafik muhamrlar uskuna vositalardan iborat bo’lib, ular o‘ziga mos axborot texnologiyalardan foydalanib grafik obrazlarini yaratish va o'zgartirish imkoniyatlarini beradi.
Grafikaning quyidagi turlari bor:
- tijorat grafikasi;
- tasviriy grafika
- ilmiy grafika.
Tijorat grafikasining axborot texnologiyasi aylanma diagrammalar, ustunli gistogrammalar, chiziqli grafiklar hamda boshqa tipdagi ikki va uch oichamli grafik ko‘rinishda elektron jadvalli muharrirlarida ma’lumotlar bazalarida va alohida lokal fayllarda saqlanayotgan axborotlarni ekranga akslantiradi.
Tasviriy grafikaning texnologiyasi turli xil matnli hujjatlar uchun regulyar va noregulyar struktura ko'rinishdagi foydalanuvchining rasmlari (piksel grafikasi) tasvirini yaratish imkoniyatlarini beradi. Tasviriy grafika texnologiyasini amalga oshiruvchi muharirlar foydalanuvchiga chiziq qalinligi va rangi, matnni yozish uchun shrift, oldin yaratilgan grafik obrazlarini tanlash uchun vosita beradi. Bundan tashqari, foydalanuvchi rasmni o'chirish, qirqish va uning qismini bir jovdan boshqasiga surishi mumkin. Ammo, tasvirlami slaydda maxsus effektlar va ulami jonlantirish rejimida ko’rish imkoniyatlarini beruvchi (CorelDravv, Stonyboard, 3DStudioMAX va boshqalar) informatsion grafik texnologiyalar ham bor.
Ilmiy grafikaning texnologiyasi kartografiva masalalari. kimyoviy, matematik va boshqa formulalami o‘z ichiga oluvchi ilmiy hisoblashlami bezab joylashtirish uchun xizmat qiladi.
Kompyuter grafikasi qo’laniladigan asosiy sohalami ko'rsatib o‘tamiz:
1) Grafiklami chizish;
2) Kartografik-geografik, tabiiy yoki iqtisodiy hodisalarni o'zaro chegaradosh mamlakatlar, viloyatlar va shu kabilarni aniq tasviri;
3) Chizma va konstruktorlik ishlarini avlomatlashtirish;
4) Modellashtirish va multiplikatsiya;
5) Turli texnologik jarayonlami boshqarish - real dunyo masshtabida interfaol rejimda ishlash. Texnologik jarayonni eng kerakli nuqtalariga o‘matilgan dastlabki axborot manbai bo’lgan datchiklardan kelayotgan axborotlar qiymatini vizual idrok qilish;
6) Nashr ishlarini avtomatlashtirisih va chop etishni elektron usuli. Reklama va san’at - qandaydir fikrni ifodalash va estetik yoqimli tasvirlar orqali jamoani diqqatini tortish.
Tasvir ко ‘rinishda berilgan axborotlami qayta ishlashning umumiy masalalari
Tasvir ko‘rinishida berilgan axborotlami kompyuterda qayta ishlash texnologiyasi xilma-xil bo‘lib, juda ko‘p amaliy masalalami hal qilishga tatbiq etiladi. Axborotlami qayta ishlashning bu sohasini quyidagi uch vo'nalishga ajratiladi:
1. Kompyuter grafikasi (COMPUTER GRAPHICS);
2. Tasvirlami qayta ishlash (IMAGE PROCESSING);
3. Tasvirlami tanib olish (COMPUTER VISION).
Tasvir ko‘rinishga ega bo'lmagan axborotlami vizuallashtirish (ya’ni tasvimi yaratish) masalalari bilan kompyuter grafikasi (COMPUTER GRAPHICS) shug‘ullanadi.
Vizuallashtirish tasvirlanishi zarur boigan ob'yektning tasnifi (modeli) asosida bajariladi. Hozirgi paytda vizuallashtirish usullari va algoritmlari juda ko‘p bo‘lib, ular nimani va qanday qilib aks ettirish bilan bir-biridan farq qiladi.
Vizuallashtirishga misollar (murakkablashib borish tartibida) sifatida quyidagilami ko‘rsatish mumkin:
□ funktsiyalar grafigi;
□ diagrammalari;
□ geografik xaritalar;
□ animatsiyalar.
Shuni ta’kidlab o'tish kerakki, grafiklar vaqtga nisbatan o‘zgarmas (statik) boMadi.Tasvirlami qayta ishlash (IMAGE PROCESSING) - bu tasvirlami almashtirish bilan bog‘liq masalalar hisoblanadi. Tasvirlami qayta ishlash algoritmlari uchun boshlang‘ich maiumotlar ham tasvirlar, natija ham tasvirlar boiadi.
Grafik ma'lumotlami tasvirlash.