7 -mavzu. Falsafiy kategoriyalar «Kategoriya»
Download 0.61 Mb. Pdf ko'rish
|
7 mavzu. (3)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Hodisaning atributlari: narsa va jarayon.
|
OB’EKT
Hodisa Mohiyat Sayyoralar harakati - qadimdayoq kuzatilgan hodisa, uning mohiyati esa ilmiy nazariyalar asosida yoritiladi, bunda har bir keyingi nazariya bu harakatni belgilovchi yanada chuqurroq qonunlar, sabablar va kuchlarni yoritadi. Fanning navbatdagi («5-tartibdagi mohiyat» sari) qadami qanday bo‗ladi – hozircha ma‘lum emas. Hodisaning atributlari: narsa va jarayon. Hodisani bilish jarayonida tug‗iladigan dastlabki savollar – «nima?», «qaerda?» va «qachon?». Shunday qilib, hodisa avval-boshdanoq sayyoralarning osmon bo‗ylab siljishi Bobil kohinlari, miloddan avvalgi II ming yillikning boshi HODISA sayyoralarning quyosh atrofidagi harakati Kopernik, XVI asr o‗rtalari 1-tartibdagi MOHIYaT sayyoralarning ellipssimon orbitalari Kepler, XVII asr boshi 2-tartibdagi MOHIYaT butun olam tortishishi Nьyuton, XVII asr oxiri 3-tartibdagi MOHIYaT makon-vaqtning qiyshayishi Eynshteyn, XX asr boshi 4-tartibdagi MOHIYaT ? ? 107 makon va vaqt mezonlariga muvofiqa tavsiflanadigan, ya‘ni makonda va vaqtda mavjud bo‗lgan narsa sifatida tasavvur qilinadi. Har qanday hodisa narsa ham, jarayon hamdir. Mohiyatsiz hodisalar mavjud bo‗lmaganidek, o‗zlarida yuz berayotgan jarayonlarsiz narsalar ham mavjud emas. Ammo bilish jarayonida yana yakkaning «ikkilanishi» yuz beradi. Uning ayrim qismlarini bilish mumkin bo‗lsin (chizmaga qarang). HODISA Narsa Jarayon Narsa deganda ko‗pincha moddiy jism tushuniladi. Ammo bu erda «narsa» tushunchasi kengroq mazmun kasb etadi va makonda muayyan (geometrik) shakl-shamoyilga ega bo‗lgan har qanday turg‗un moddiy tuzilmani anglatadi. Bu, masalan, kamalak, yorug‗lik to‗lqini, elementar zarra, yulduzning gravitatsiya maydoni va hokazolar bo‗lishi mumkin. Narsaning makonda mavjudligi haqida tasavvur hosil qilish uchun, birinchidan, uning makondagi chegaralarini (hech bo‗lmasa taxminan); ikkinchidan, uning ko‗lamini, makonda egallagan o‗rnining hajmini; uchinchidan, uning boshqa narsalarga nisbatan holatini («o‗ngda», «yuqorida», «ichda» va h.k.) aniqlash talab etiladi. Xuddi shuningdek jarayonning vaqtda mavjudligini tavsiflash, birinchidan, uning vaqtdagi chegaralarini, ikkinchidan, uning davomliligini, uchinchidan, uning boshqa jarayonlarga nisbatan holatini, ularning ketma-ketligida bu jarayonning o‗rnini («ilgari», «keyin», «bir vaqtda») aniqlashni nazarda tutadi. Download 0.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|