7- tajriba Mavzu: Texnologik jarayonlarda ijro mexanizmlarini o’rnatish va sozlash Ijro etuvchi qurilmalar

2.18-rasm. Uch yo’lli rostlovchi organ.

SHlangli rostlovchi organ o’zining elastik material shlangdan yasalgani bilan boshqalaridan farq qilib, o’tish yuzasini o’zgarishi bilan sarfni o’zgartiradi. o’lchash muxitini turiga ko’ra shlanglar ftoroplast 4 yoki polietilen materiallardan yasaladi (2.19-rasm). Rostlanayotgan muhitning temperaturasi 100⁰ S gacha, bosimi 980 kPa bo’lganda shlangli rostlovchi organlarini ishlatish tavsiya etiladi.



2.19-rasm. Shlangli rostlovchi organ.

Diafragmali rostlovchi organlar o’zining o’tish xususiyatini o’zgarishini membrana markazini o’rindiqka nisbatan ilgarilanma harakati natijasida hosil qilib, agressiv suyuqliklar uchun ishlatiladi (2.20-rasm).

2.20-rasm. Diafragmali rostlovchi organ.

Diafragmali rostlovchi organning qobig’i cho’yandan yasalgan, ichki yuzasi kislotaga chidamli material bilan qoplangan bo’lib, diafragmasi esa rezina yoki polietilenlardan yasaladi.

Zaslonkali rostlovchi organ - ularda o’tish xususiyatining o’zgarishi zaslonkaning burilishi natijasida sodir bo’ladi.

Zaslonkalar boshqa rostlovchi organlarga nisbatan kichik o’lcham va og’irlikka ega bo’lib, ular ochiq holatda katta bo’lmagan gidravlik qarshilik hosil qiladi.

Zaslonkaning asosiy elementi (2.21-rasm) korpus 3 da joylashtirilgan o’q 2 ga qotirilgan aylana diskdan iboratdir. Truboprovod va to’siq o’rtasidagi o’tishning o’zgarishi natijasida diskni burilishiga erishiladi. Tekislikda diskning joylashishi truboprovod o’qiga perpendikulyar (burilish burchagi =0) bo’lganda o’tish yuzasi nolga teng. Diskning burilishi natijasida o’tish yuzasi ko’paya boshlaydi. =90⁰ bo’lganda o’tish yuzasi maksimumga etishadi.



2.21-rasm. Zaslonkali rostlovchi organning sxemasi.

Tarkibida qattiq zarrachalar mavjud bo’lgan gazli granullangan sochiluvchan moddali, gazli va bug’li muhitlarda zaslonkali rostlovchi organlar keng qo’llaniladi.

Ular shartli o’tish diametri 501000 mm va o’tkazish xususiyati 2020000 m³/soat bo’lgan sharoitlarda ishlaydilar.

Zadvijka (shiberlar) lar suyuqlik va gazli truboprovodlarda ishlatiladi. Suyuqliklarni rostlash uchun esa murakkab konstruksiyali va qo’zg’aluvchi qismli zadvijkalar ishlatiladi.

Texnologik jarayonning o’tish xarakteri va xilma-xilligiga qarab rostlovchi klapanlar tanlanadi. Rostlovchi, klapanlarni o’rnatishda ular oldida o’zgarmas bosim va truboprovodda minimal bosimni o’zgartirmasdan saqlash talab qilinadi.

Ijro etuvchi qurilmalarni tanlashda quyidagi kattaliklar o’tkazish xususiyatiga ko’ra aniqlanadi:

- shartli o’tkazish xususiyati;

- shartli o’tish diametri;

- o’tkazish xarakteristikasining turi;

- ishchi bosim;

- klapandagi bosimlar farqining chegarasi.

Shartli o’tish xususiyati K_ deb, 1000 kg/m³ zichlikli, 98 kPa (1kg/sm²) bosimlar farqiga ega to’liq ochik rostlovchi organ orqali o’tadigan suyuqlikning nominal sarfiga (m³/s) aytiladi. Shartli o’tish xususiyati K_ rostlovchi organning shartli o’tishi diametri D va rostlovchi organ turiga bog’liq koeffisient  ga bog’liq.

Rostlovchi organlarni o’tish xarakteristikasi deb o’tish xususiyati bilan zatvor ko’chishi o’rtasidagi bog’lanishga aytiladi.

Bu yerda: S - zatvor ko’chishi, mm.