7-amaliy mashg‘ulot Mavzu: Oqova suvlarni tozalashning iqtisodiy samaradorligini hisoblash (4 soat) Ishning maqsadi

7-amaliy mashg‘ulot
Mavzu: Oqova suvlarni tozalashning iqtisodiy samaradorligini hisoblash (4 soat)
Ishning maqsadi: Oqava suvlarni tozalash jarayonida asosiy ishlar tindirgichlar yordamida bajariladi. Shuning uchun tindirgichlarni ishlash tartibi o‘rganib chiqiladi
Nazariy qism
Suv havzasiga tashlanadigan oqova suvlarni tozalash usullarining iqtisodiy samaradorligi oqova suvlardan muhitga etkaziladigan zararni hisoblashga asoslangan. Hisob-kitoblarda suv havzasiga tozalanmay tashlanadigan oqova suvlarning mutlaqzarari bilan uning tozalanib tashlanishdagi amaldagi zarari o‘rtasidagi farq aniqlanadi, chunki oqova suv tozalanganida ham uning tarkibida ba’zi ifloslantiruvchi moddalar qoladi va oqova suv bilan suv havzasiga tushadi.
Oqova suvlarni tozalashning iqtisodiy samaradorligini hisoblash
Oqova suvlarni tozalashning iqtisodiy samaradorligini quyidagi formula bilan hisoblash mumkin:
S = S_{k *} Oo.z - (E_x +M_k * K_x )
Oo.z = M_z-A_z
Bu yerda :
S- iqtisodiy samaradorlik
S_k- suv havzasiga 1 mln m³ oqova tushishidan ko‘riladigan bir yillik zararning solishtirma ko‘rsatkichi (O‘rta Osiyoda S_k =145000 so‘m)
Oo.z - oqova suvni tozalash natijasida oldi olingan zarar
M_z – mutlaq zarar (oqova suvni tozalamay tashlanadigan zarar)
A_z – amaldagi zarar (oqova suvni tozalangandan keyingi zarar)
E_x – oqova suvni tozatozalashdagi ekspluatatsion xarajatlar
M_k- suv tozalash inshootidan foydalanish samaradorligining me’yoriy koeffitsienti (0,5)
K_x – oqova ssuvni tozalashdagi kapital xarajatlar
M_z va A_z quyidagicha topiladi:
M_z A_z
Bu yerda:
Q – oqova suvning sutkalik hajmi, m^e/sut
N – yil davomidagi ish kuni soni
K₁ K₂- oqova suvga toza suv qo‘shilishining karralik koeffitsienti bo‘lib, quyidagicha aniqlanadi:
;
Bu yerda:
S₁ - oqova suvdagi ifloslovchi moddalarning oqova tozalanmasdan oldingi konsentratsiyasi
S₂ - oqova suvdagi ifloslovchi moddalarning oqova tozalangandan keyingi konsentratsiyasi
Misol: Oqova suvdagi ifloslovchi moddalarning oqova tozalanmasdan oldingi konsentratsiyasi S₁ = 1700mg/l. Tozalangandan keyingi konsentratsiyasi
S₂- 110 mg/l. Suv havzasidagi RECHK 137mg/l. Oqova suvning sutkalik hajmi - 19000 m³/sut. Suv tozalash inshootini qurish uchun sarflangan kapital xarajatlar 16 mln. so‘m, inshootning ekspluatatsion xarajati - 3,9 mln. sum.
ECHILISHI: