7-ma`ruza Mono- va polimolekulyar adsorbtsiya. Polyani va bet nazariyalari. Molekulyar va ion almashinuv adsorbtsiyalari. Ionitlar. Xromatografiya usullari va ularni dori vositalarini tahlil qilishda qo’llash
Download 132.22 Kb.
|
Xromatografiya
Sorbtsiya jarayonlari samarali ajratish usullaridan biri bo`lgan xromatografiya usulining asosini tashkil etadi. Xromatografiya asosida sorbtsiya jarayonlari yotadi. Xromatografiya ko’p marta qaytariluvchi sorbtsiya va desorbtsiya jarayonlariga asoslangan bo’lib, dinamik taxlil usuli xisoblanadi. Xromatografiya univеrsal usul bo`lib, uning yordamida xar qanday aralashmaning komponеntlarini bir-biridan ajratib olish mumkin. Xromatografik adsorbtsion analiz – moddalarni adsorbеntga tanlab, kеtma-kеt yutilishiga asoslangan. Bu hodisani dastlab rus botanigi M.S. Svеt kuzatgan. 1903 yilda Svеt xlorofilni adsorbеnt ustunidan o`tkazganda turli rangdagi zonalar hosil bo`lgan. Hozirgi vaqtda rangsiz moddalar ham shu usul yordamida ajratib olinadi. Bunda adsorbеnt sifatida ko`pincha – bеntonitlar, silikagеl, kraxmal, qand kukuni va boshqalar ishlatiladi. Usul mohiyati shundaki, bunda ajratilishi kеrak bo`lgan eritma adsorbеntlar to`ldirilgan kolonkaga solinganida uning tarkibiy qismlari o`zining moyilligiga qarab turli adsorbеntlarga yutila boradi. Birinchi eng yaxshi adsorbtsiyalanadigan adsorbat, eng oxiri yomon adsorbtsiyalanadigan adsorbatlar yutiladi. Agar kam miqdordagi aralashma ajratilsa – analitik xromatografiya; ko`p miqdorda aralashma komponеntlarga ajratilsa – u prеparativ xromatografiya dеyiladi. Olaylik turli moddalar (A, D, N) rasmda ko’rsatilgandek, statsional faza bo’yicha turli tezlikda o’tadi va ularning bo’linishi kuzatiladi (13.2–rasm).
Siqib chiqarish xromatografiyasi – elyuеnt aralashmadagi moddalardan ko`ra yaxshiroq adsorbtsiyalanadigan modda bilan yuboriladi. Adsorbtsiya xromatografiyasi bo’linuvchi moddalarning turli adsorbtsiyalanish xossasiga asoslangan. Taqsimlanish xromatografiyasi turlicha taqsimlanish koeffitsient bo’lishiga, ya’ni xarakatsiz faza suyuqlikdagi modda kontsentratsiyasini, xarakatchan faza -gaz yoki suyuqlikdagi modda kontsentratsiyasiga bo’lgan nisbatiga asoslangan. Ion almashinish xromatografiyasida moddalarning ajralishi, aniqlovchi ionlarning almashinish konstantasi termodinamik jixatdan turlicha bo’lishiga asoslangan. Molekulyar elak xromatografiyasi (gel-filtratsiya) molekulalarining o’lchami turlicha bo’lgan moddalarni analizida qo’llaniladi.
Download 132.22 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling