7-mavzu. Boshqarish usullari Usul

Boshqarishning tashkiliy ma’muriy usullari.
Ma’muriy usullar quyidagilarga asoslanadi:
mutaxassislar faoliyatini qat’iy belgilash;
boshqarish funksiyalarini taqsimlash;
joriy nazoratni tashkil qilish;
intizom talablarini bajarish;
har bir xodimning aniq mas’uliyatini o’rnatish.
Ayni shu usullar rahbarning o’z xodimlariga buyruqlar, farmoyishlar berish, yo’riqnomalar nashr etish huquqini ta’minlasa, boshqa tomondan ularni bajarish mas’uliyatini yuklaydi. Ma’muriy usullar bozor iqtisodiyoti qonuniyatlari va huquqiy hujjatlarning talablarini bajarishga asoslanadi. Ma’muriy usullarning maqsadi funksiyalar, majburiyat, mas’uliyat, vakolat, tartib-intizom o’rnatish, ishbilarmonlikning o’zaro munosabatlari va hokazolarni taqsimlashdir. Ma’muriy usullardan qat’iy belgilangan hujjatlarda ko’zda tutilmagan aniq vaziyatlardan kelib chiquvchi kundalik tezkor boshqarish uchun ham foydalaniladi. Ta’sir etishning boshqaruvchi usullari farmon, buyruq, farmoyish, ko’rsatma va boshqa me’yoriy hujjatlar shaklida amalga oshiriladi.
Buyruq – rahbarning qo’l ostidagilarga muayyan topshiriqni bajarish uchun bergan yozma yoki og’zaki talabi.
Farmoyish – qo’l ostidagilarga ayrim ishlab chiqarish yoki xo’jalik masalalarini hal etish bo’yicha berilgan talab. Farmoyish funksional rahbarlar (direktor o’rinbosarlari, xizmat boshliqlari) tomonidan ularga o’z kompetensiyasi doirasida berilgan huquqlar asosida chiqariladi.
Ko’rsatma og’zaki shaklda beriladi. Bunday shakldan barcha rahbarlar foydalanadi. Biroq uni hammadan ko’proq quyi rahbarlar-brigadirlar, ustalar qo’llaydi.
Farmon va qarorlar buyruq va farmoyishlarga aynan o’xshashdir. Faqat farqi shundaki, buyruq va farmoyishlar korxona direktori va uning o’rinbosari tomonidan, farmon va qarorlar esa hukumat darajasida chiqariladi.
Ma’muriy usullar ma’muriyat tomonidan muayyan rasmiy hujjat imzolangan paytdan kuchga kiradi. Ular intizomiy talab va mas’ulliklar tizimi vositasida tashkiliy aloqalar barqarorligini qo’llab-quvvatlaydi.