7-Mavzu. Mahsulotni sertifikatsiyalash

7.4. Ekspert auditorlar.

Sertifikatlashtirish bilan bog‘liq bo‘lgan faoliyatga faol qatnashuvchi shaxs bu ekspert-auditordir. U odatda sifat tizimlarini, ishlab chiqarishni va mahsulotni sertifikatlashtirishda sinov laboratoriyalarini akkreditlashda va boshqa ishlarda qatnashishi mumkin. Ekspert - auditor deb, sertifikatlashtirish sohasida muassasa va korxonalar faoliyatini baholash va nazorat qilish xududiga ega bo‘lgan attestatlangan shaxsga aytiladi. Ekspert-auditor sifatida Uzdavstandart tomonidan belgilangan tartibda attestatlangan fan, sanoat, maishiy xizmat, institutlar va boshqa tashkilotlarning vakillari hamda belgilangan hujjatlar bilan ishlashda etarli chuqur bilimga ega bo‘lgan xususiy shaxs ham bo’lishi mumkin.

Ekspert-auditor quyidagi vazifalarni bajaradi:

• 
  mahsulot, jarayon, xizmatlarni, sifat tizimlarni va ishlab chiqarishni sertifikatlashtirish;
  
• 
  sertifikatlashtirilgan mahsulot, jarayon va xizmatlarning tavsiflarini hamda sertifikatlashtirilgan sifat tizimlarini va ishlab chiqarishning turgunligini nazorat qilish;
  
• 
  sertifikatlashtirish bo‘yicha akkreditlash idoralari, sinov laborotoriyalarini (markazlarini) va ularning faoliyatini nazorat qilish;
  
• 
  sertifikatlashtirishda tavsiyalar berish.
  

Ekspert-auditor o‘z faoliyatini sertifikatlashtirish milliy idorasi, bir turdagi mahsulotni sertifikatlashtirish idoralari, sifat tizimlarini va ishlab chiqarishni sertifikatlashtirish doirasida amalga oshiradi.
Ekspert-auditor muayyan talablarga javob berishi lozim:

• 
  to’liq oliy ma’lumotli va sertifikatlashtirish sohasida etarli bilimga ega bo’lib, faoliyati sertifikatlashtirishning ma’lum turi bo‘yicha attestatlangan bo’lishi kerak;
  
• 
  oliy o‘quv yurtini tamomlagandan so’ng kamida 5 yillik amaliy stajga ega bo’lishi, shundan kamida 3 yili standartlashtirish, metrologiya, sinovlar, sifatni boshqarish va taminlash sohalarida ishlagan bo’lishi kerak;
  
• 
  ekspert-auditor chuqur bilimli, tadbirkor bo’lmog’i lozim.
  

U quyidagi sohalar bo‘yicha bilimlarni mukammal egallagan bo’lishi shart:
- respublika sertifikatlashtirish milliy tizimining qoida va tartiblari;
- sertifikatlashtirishni o‘tkazish bo‘yicha bilimlar va me’yoriy hujjatlarni tushunish;
- sertifikatlashtirish va akkreditlash bo‘yicha asosiy ishlar mazmuni;
- sertifikatlashtirish va akkreditlash bo‘yicha Iqtisodiy va huquqiy asoslari;
- mamlakat ichidagi va chet ellardagi sertifikatlashtirish va akkreditlash tajribasi;
- sertifikatlashtirish. Metrologiya va sifat tizimlarining asoslari;

• 
  tekshiruvga o‘tkazish va sifatni boshqarishining statistik usullari;
  

Ekspert-auditor taxlil qilish, mantiqiy asoslash, o‘zining fikrini qattik va asoslangan holda himoya qilishlik; ijodiy qobiliyatga va murakkab vaziyatga to’g’ri qaror qabul qilish xususiyatlariga ega bo’lishi; haqqoniy, ma’suliyatli, prinsipial ravishda xayrixoh, xushmuomalali, odobli va o‘zini to‘la bilishlik kabi shaxsiy sifatlarga ega bo’lishi kerak. Ekspert-auditor tekshiriladigan ob’ektning xodimlari bilan aloqada bo’lish va kerakli hujjatlar bilan tanishish; ma’lumot uchun har qanday qo’shimcha ma’lumotlar talab qilish (sertifikatlashtirish maqsadlari uchun); tizimda amaldagi me’yoriy-uslubiy hujjatlarni takomillashtirish bo‘yicha o‘z taklifini berish; sertifikatlashtiruvchi mahsulot, jarayon, xizmatlar, sifat tizimi va ishlab chiqarish bo‘yicha rejalarni tuzatish yuzasidan o‘z muloxazalarini kirgizish huquqiga egadir. Korxonalarda sertifikatlashtirish sohasidagi ishlarni inobatga olib, sertifikatlashtirish milliy idorasi Uzdavstandart tomonidan ekspert-auditorlar tayyorlash maxsus turlari tashkil etilib, bu sohadagi o’qishning tashkiliy tomonlari UzTMTIning asosiy faoliyatlaridan biri deb qaralmokda. Ekspert-auditorlarini tayyorlash odatda ikki bosqichda olib boriladi: nazariy bilimlarni olish va attestatlash natijasida ularga tegishli rasmiy hujjatlar topshirish.
Talablarning nazariy bilimlarini Uzdavstandart tomonidan tuzilgan maxsus komissiya baholaydi. Baholanish natijalari etarli darajada bulsa, ularga sertifikatlashtirish milliy tizimining ekspert-auditori degan guvohnomasi beriladi (agar attestatlashdan o’tmasa rad etiladi).
Ekspert-auditorlar ularga yuklatilgan vazifalari bo‘yicha mu’ayyan burch va ma’suliyatlarga egadirlar.