7-mavzu: Orientirlash Reja: Topografik kartani orientirlash

6. Direksion burchak bilan rumb burchagi orasidagi munosabat 
Yuqorida ko‘rdikki, joydagi bir chiziq yo‘nalishini azimut yoki direksion burchak va 
rumb burchaklari yordamida aniqlash mumkin. Shunga ko‘ra, direksion va rumb burchaklari 
orasida quyidagi matematik muno-sabat bor shakllardan ko‘rinadiki, I chorskda 
, II 
chrrakda 
va hokazo. Bu munosabatni quyidagi 7.2–jadvalda keltiramiz. 
7.2–jadval 
Direksion va rumb burchaklari orasidagi munosabat 
Chorak– 
lar 
Direksion burchak 
qiymati 
Rumb
nomi 
Direksion burchak 
orqali rumbii 
hisoblash 
Rumb orqali
direksion burchakii 
hisoblash 
7.7-rasm 

---

I 
II 
III
IV 
0
0 
< a
1 
< 90
0
90
0 
<a
2 
< 180
0
180
0 
<a
3 
< 270
0
270
0
< a
4
< 360
0
ShShq 
JShq 
JG‘ 
ShG‘ 
1
1


r
2
0
2
180



r
0
3
3
180



r
4
0
4
360



r
1
1
r


2
0
2
180
r



3
0
3
180
r



4
0
4
360
r



 
7. Burchak tomonlarining direksion burchaklari orqali ichki burchakni hisoblash 
 
Bir burchak ikki yon tomonining direksion yoki azimut burchaklari orqali burchakning 
qiymati quyidagicha bo‘lad yoki
ya’ni ning kiymati bir nuqtadan chiqqan ikki chiziq orasidagi burchakning o‘ng tomonidagi 
direksion (azimut) burchagi bilan chap tomonidagi direksion (azimut) burchagi ayirmasiga teng. 
Bu tenglamada o‘ng va chap tomon direksion burchaklari.
 
O‘z-o‘zini tekshirish uchun savollar: 
1. Joydagi chiziqni (yo‘nalishni) orientirlash deganda nimani tushunasiz? 
2. Direksion burchakni ta’riflab bering.
3. Rumb deganda nimani tushinasiz, chizib, tushintirib bering.
4. Direksion va rumb burchaklari orasidagi bog‘lanish formulalarini yozing.
5. Meridianlar yaqinlashishini tushuntirib bering.
6. Magnit strelkasining og‘ishini tushintirib bering.
7. Meridianlar yaqinlashish qiymati qanday topiladi? 
8. Magnit strelkasining og‘ishini qaerdan bilsak bo‘ladi? 
7.8-rasm