7-mavzu: Xalqaro turizmda inson xulki va odob-axloki. Xalqaro turizmda madaniy xilma-xillikning tarkalishi

6.4. Turizmda madaniyatlarning turlari.
Turizm madaniyat turlarining farqlanishi ajratishi mumkin: turistlar madaniyat, mezbonlar madaniyati va turizm madaniyati.
Turizm madaniyatida mamlakat madaniyatinituristlarga boshqa mamlakatlarga tashrif buyurishga imkon berishini ta’kidlaydi, beznes va yoki mehnat ta’tili davomida, turistlar madaniyati, turistlar xulq-atvori farqlari ularning uylaridan boshqa joyda ekaliklarida, turistlar madaniyati”madaniyat rezidenti”ga bog’liq,turistlarga turlicha xulq-atvorlarni tushuntiradi.(Jafari, 1987) va yana ikki tomonlama”turistik madaniyati” (turistlar guruxlarining madaniyati, ryuzaklar va boshqalar). Va milliy madaniyat va uning farqli tomonlari turistlarga ta’sir ko’rsatishi, bu muhim tushunishning o’lchovini “turistik madaniyat” milliymadaniyatning erkinligini va turistlar xulq-atvorlarga hurmatni aks ettiradi. (Pizam, 1999 Pizam & Mansfeld,1999).


6.5. Mezbonlar madaniyati.
Bu madaniyat mamlakatda mezbonlarning turistlarga munosabatidir. (Jafari, 1987). Bu milliy madaniyat turistlarga xizmat ko’rsatish va mahalliy takliflarni taqdim qiladi.
Turistlar madaniyat chetdan kelgan xulq-atvorlar barcha ishtirokchilar turizm taraqqiyot jarayoniga bog’liqligini ta’kidlaydi, shunday, turistlar xulq-atvorlarining va umr turizmga ishonchli va mexmonxona xom-ashyolari va xizmatlarini taqdim etadi. Turizm madaniyati turlicha madaniyatlar va mezbon, boshqa aralash turistlarni asoslaydi. Bunda madaniyatning maxsus turi o’zaro munosabatlarni vujudga keltiradi. Turizm madaniyatni har kunlik turistlar va mezbonlar madaniyatinianiqlashtiradi. Chunki turistlar va mezbonlar xulq-atvorlarining turlichaligi ular xulq-atvorlarini uyda, boshqa guruxlardan tashqari hozirligini ko’rsatadi.(Jafari, 1987)


6.6. Madaniyatning maqsadi.
Madaniyatning asosiy maqsadi odamlarga qandayo yashash kerakligini, nimalar qilish va o’ylashni o’rgatadi. Madaniyat odamlar hayotini boshqaradi. Bu maqsadalar xulq-atvorning turlicha yo’llarini, bir xilligini va his-tuyg’ularni va insoniy munosabat yo’llarini tushuntiradi, ularning ijtimoiy jamiyatdagi o’rnini shakllantrishini ta’kidlaydi. Madaniyat insoniy xulq-atvor tushunchalarini va ijtimoiylikni qabul qilishni tushuntiradi; yordam berish va mukofotlash kerakligi; va ma’qul bo’lmagan va zararli, va tushkunlikka tushishiga sabab bo’lishi kerakligi (herbig, 1998). Madaniyat to’g’rilikni, yaxshilikni, haqiqatni, mexribonlikni va muhimlikni aytadi (kraft, 1978). Madaniyat xulq-atvor qoidalari, an-analarini, urf-odatlarni va bajariladigan ish tartibini o’rgatadi. Madaniyat Kiyinishni qanday ovqatlanishni, qanday gapirishni, mexmonlarga qanday xizmat qilishni va kechalarda o’zini tutishni aytadi.madaniyat ijtimoiy jamiyatdaqoidalarga rioya qilishni va fikrlarni umumlashni ta’kidlaydi. (Herbig va Dunphy, 1998). Madaniyat boshqalar bilan aloqalarini va o’zaro bog’lanishni o’rgatadi. (Dodd, 1998). Madaniyat qoidalari va meyorlari ijtisoiy jamiyatda o’z o’rniga ega bo’lishga yordam beradi. Qoidalarsiz va aloqalarsiz ijtimoiy jamiyatda tartibsizlik bo’ladi (Zandt, 1998). Madaniyat har kunlik hayotdagi xulosadir. Madaniyat fiziologik qoniqmalar ma’nosini, fizik va ijtimoiy kerakligini ta’minlaydi. (Herbig va Dunphy, 1998).
Madaniyat yana insonlarning og’zaki va og’zaki bo’lmagan munosabatlarini tiklaydi. Madaniyat tushunchasi ma’lumotlarni qanday almashinish kerakligini tushuntiradi.(Herbig va Dunphy, 1998). Madaniyat alohida munosabatlar, noriziliklar, ishonishlar va muhokamalar tizimini belgilaydi. (Dodd, 1998).
Madaniyat strukturalari boshqaruvni gavdalantiradi. U ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy, ta’limiy, moliyaviy, diniy, salomatlik va dam olish tizimining ijtimoiyligiga ta’sir ko’rsatadi. Madaniyat oilalarga, jamiyatga va ishlash aloqalariga ta’sir ko’rsatadi.
Madaniyat odamlar hamjihatligini bog’laydi. (Dodd, 1998); bu odamlar guruxlarinio’ziga xosligini tushuntiradi. Madaniyatning o’ziga xosligi ijtimoiy guruxlarni, qadriyatlarni, mafkurani va o’y-fikrlarni belgilaydi (Leavitt & Bahrami, 1998). Ba’zi madaniyat a’zolari o’xshash fikrlar va tajribalarga ega. Tajribalar qadriyatlari va meyyorlarni ijtimoiy gurux a’zolari ularning o’ziga xos munosabatlarini belgilaydi. (Herbig va Dunphy, 1998). Madaniyat ular nimaligini aniqlashga yordam beradi. (Zandt, 1998).