7-mavzu: Xalqaro turizmda inson xulki va odob-axloki. Xalqaro turizmda madaniy xilma-xillikning tarkalishi

Madaniy masofa.
Madaniy masofa (SD) milliy madaniyatlarni turlicha masofasini madaniy bo’shliqni madaniy tizmlar farqlari o’rtasida mavjud qiladi. Katta madaniy masofa asosini kelishmovchilik va barcha iqtisodiy-ijtimoiy yoki mamlaktlar o’rtasidagi siyosiy aloqalarga putur etkazishi mumkin. Madaniy masofa yozma ravishda xalqaro turizmni va milliy madaniyatni asl hududini (turistlar) boshqa keladigan xudud (mahalliy mezbon)dan farqini paydo qiladi. Madaniy masofa biror madaniyatdan turistlar o’rtasidagi o’zaro munosabatni va boshqa madaniyatni kirib kelishini paydo qiladi. Xorijiy turistlar va mezbonlar o’rtasidagi katta madaniy masofani mezbonlar madaniyatidagi tajribasidagi qiyinchiliklar turistlarni yuqorilik ehtimolini yuzaga keltiradi.
Milliy madaniyat o’rtasidagi farqlar darajasini madaniy masofadagi kategoriyalarni bir qancha farqlariga bog’liqligini ko’rsatadi:
1) Turistlar va mezbonlarning milliy madaniyatida o’xshash yoki bir xillik, turistlar va mezbonlar o’rtasidagi madaniy masofalarni juda kichik yoki mavjud emasligi.
2) Turistlar va mezbonlarning milliy madaniyatidagi farqlari, lekin bu farqlarning kichikligi va yoki qo’shimchaligi, madaniymasofani turistlar va mezbonlar o’rtasidagi kichikligi.
3) Turistlar va mezbonlarning milliy madaniyatlaridagi farqlar va shu farqlarning katta va yoki birgaligi madaniy masofaning turistlar va mezbonlar o’rtasida kattaligi. Bu turistlar va mezbonlarda madaniy odatlanishlar, ular aloqalaridagi tajribalarining qiyinchiliklarini yo’qligi. Milliy madaniyat farqlarining ko’payishi, turistlar va mezbonlarni tushunmovchiliklar, kelishmovchilik, xavotir va tez-tez nizolar sodir bo’lishini oshiradi. (Sutton, 1967) yuqorida yoritilganlar, madaniy masofani odamlarda milliy madaniyatni turlichalik darajasini ta’rifladi; agar madaniy masofa katta bo’lsa, odamlarning bir-biriga fikri va ziddiyatlardagi ustunligini o’zgartira oladi. Turistlar va mezbonlarning milliy madaniyati o’rtasidagi madaniy masofa odatda turistlarning xorijiyligining ko’pchiligini belgilagan joylarda deb baholaydi.
Samovar va Porter (1991) madaniyat va milliylik o’rtasidagi tekshiruvlar darajasini minimum maksimumlik hajmini taqdim qiladi. (Figure 5.8 ni ko’ring) Eng katta madaniy masofa Osiyoliklar va G’arbliklar madaniyatlari o’rtasida deb topiladi. Bunda Osiyodan G’arbga tashrif buyuruvchilar yoki ularning bir-biri bilan munosabatlari o’rtasidagi kamchiliklarni bildirish; ularning o’zaro munosabatlaridagi qiyinchiliklar va ularda madaniy ziddiyatlarni tushunib bo’lmasligi. Shunga qaramay ba’zi madaniy guruxlarda o’xshashliklar bor (misol uchun, Qo’shma Shtatlar AmerikaG’AngliyaG’Kanada) ular yana madaniy noxushliklarni turlicha farqlarini va etnik guruxlarning madaniyatlaridagi o’lchamlarni topadi.