7-tema. XIX ásirdiń ekinshi yaRİMİ-xx ásirde dúNYa pedagogika iliminiń rawajlaníWÍ. K. D. UshInskiydiń pedagogikalíq miyrasí jobasi

Orta bilimlendiriw. Bala 11 jasında baslawısh mektepti tamamlap orta mektepke keledi. Orta bilimlendiriw bolsa kolledjler hám liceylerde ámelge asırıladı. Sonıda aytıp ótiw kerek Franciyada klasslar keri nomerler menen yaǵnıy 0 klass pitkeriwshi klass bolıp 6,5,4,3,2,1,0 belgilenedi. Orta tálim eki basqıshta beriledi. Birinshi basqısh (11-15 jas aralıǵı) 4 jıl bolıp, eń kishi klass 6 klass,5,4 klasslar orta, 3 klass eń úlken klass esaplanadı. Birinshi basqıshta tómendegi predmetler úyreniledi: francuz tili hám ádebiyatı, shet tili (anglichan, nemis, ispan, italyan tilleri) tariyx, francuz geografiyası, matematika, tábiyǵıy pánler.
Birinshi basqısh juwmaǵında oqıwshılar qasiplik jónelisleri boyınsha gúwalıq aladı. Usıdan keyin 2 basqısh baslanadı (15-18 jas aralıǵı). Oqıw 3 jıl dawam etip, 2,1 hám 0 juwmaqlawshı klasslarda bilim beriledi. Oqıwshılar ulıwma bilim beriwshi hám texnikalıq liceylerdi tamamlaǵannan soń olar bakalavr ataǵı hám diplomı ushın imtixan tapsıradı. Usı diplomǵa iye bolǵanlar joqarı oqıw orınlarına kiriw huquqın qolǵa kirgizedi.
Franciyada sırttan oqıw orınları júdá keń tarqalǵan. Sırttan oqıw jeke menshik hám mámleketlik bilimlendiriw tarawlarında ámelge asırılıp, házirgi kúnde ol 500 den artıq túrdegi orta, joqarı professional qániygeliklerdi bere aladı.
Franciyada mektep basshıları bul lawazımdı iyelewden aldın arnawlı kursta oqıydı. Mektep muǵallimleri ushın kásiplik talap Franciyada júdá joqarı. Olar tez-tez (arnawlı grafik joq) óz mamanlıqların bilimin joqarılatıw kurslarında asırıp barıwı tiyis.
Franciya bilimlendiriw sistemasında mektepten tısqarı tárbiya mekemeleri kózde tutılmaǵan. Lekin mekteplerde hár qıylı krujoklar, sport sekciyaları isleydi, sayaxatlar, jarıslar shólkelestirilip turadı.
4.Yaponiya bilimlendiriw sisteması. Yaponiya bilimlendiriw sistemasınıń rawajlanıw tariyxı 1867-1868 jıllardaǵı mámleket húkimdarı Meydzi tárepinen ótkerilgen reformalarǵa barıp taqaladı. Ol óz aldına eki úlken uran menen shıǵıp, olardıń birinshisi – «Fukoku – kioxsi» bayıw, mámleketti bekkemlew hám áskeriylestiriw, ekinshisi bolsa «Siokusan kogio» aldıńǵı Batıs islep shıǵarıw texnologiyaları tiykarında mámleket ekonomikasın rawajlandırıw edi. Meydzi bul eki maqsetti ámelge asırıwdıń baslı tiykarǵı bilimlendiriw sistemasın túpten ózgertiw hám jańalawda dep esapladı. Nátiyjede 1872 jılı «Bilimlendiriw haqqında» nızam qabıl etildi. Bul nızamǵa muwapıq 53750 baslawısh, 256 orta mektep, 8 universitet shólkemlestirildi. 1908-jılǵa kelip baslawısh májbúriy tálim 6 jıl hám biypul etip belgilendi. Birinshi universitet 1886-jılı Tokioda, ekinshisi 1897 jılı Kiotoda shólkemlestirildi.
Házirgi dáwirde Yaponiya bilimlendiriw sisteması tómendegishe: balalar baqshaları, baslawısh mektep, kishi orta mektep, joqarı orta mektep, joqarı bilim beriwshi oqıw orınları.